MIASTO DZISIEJSZE
Gniezno nie zniszczone działaniami wojennymi nie musiało przeżywać okresu odbudowy, tak charakterystycznego dla większości miast naszego kraju. W latach planu 6-letniego powstała pierwsza nowa, duża inwestycja przemysłowa: zakłady garbarskie. Ale i w tym czasie rozwój miasta ustępował wielu innym ośrodkom Wielkopolski i kraju. Okres dynamicznego rozwoju miasta nastąpił ok. 1960 r. Od 1957 zaczęto budować Osiedle Tysiąclecia, dziś zamieszkałe przez ponad 7 tys. osób. Powstało szereg nowych domów w śródmieściu. Zaczęto budować nowe fabryki: „Spomasz”, Zakłady Stolarskie, Fabrykę Galanterii „Lech”‚, „Zremb”, zakłady odzieżowe „Polanex”. Równocześnie nastąpiła rozbudowa i modernizacja innych zakładów przemysłowych, m.in. cukrowni, garbarni, zakładów mięsnych, mleczarni. Decyzją o dużym znaczeniu dla miasta było rozpoczęcie w r. 1967 budowy olbrzymiej fabryki obuwia na Winiarach. Wszystkie te poczynania spowodowały, że Gniezno stało się poważnym ośrodkiem przemysłowym o zróżnicowanym asortymencie produkcji, często wysoko specjalistycznej. Obok przemysłu kluczowego mają w mieście swoje zakłady produkcyjne przemysł terenowy i spółdzielczy. Łączna wartość produkcji przemysłowej Gniezna osiągnęła w r. 1970 1,9 mld złotych. Przemysł spożywczy, do niedawna główny rodzaj przemysłu, reprezentują zakłady mięsne, cukrownia, mleczarnia, przetwórnia owocowo-warzywna i zakłady rybne. Poprzez budowę nowej fabryki obuwia dominującym dla miasta stał się przemysł skórzany, reprezentowany także przez jedną z największych w kraju garbarni. Przemysł metalowy reprezentują 3 główne zakłady: „Spomasz” — Wytwórnia Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego, „Zremb” produkujący maszyny budowlane oraz zakłady metalowe przemysłu terenowego, będące producentem m.in. rewelacyjnego urządzenia do wykonywania otworów w gruncie pod nazwą „kret”. Dużym zakładem przemysłu odzieżowego są zakłady „Polanex”, produkujące bogaty asortyment koszul. Inne branże przemysłu reprezentuje drukarnia, pralnia chemiczna i far-biarnia, fabryka galanterii „Lech”, spółdzielnia „Ozdoba” (produkująca ozdoby choinkowe), spółdzielnia „Piast” (wytwarzająca m.in. oprzyrządowania elektrotechniczne). Dla potrzeb budownictwa pracują Zakłady Stolarki Budowlanej.Obok inwestycji przemysłowych znacznie rozwinęło się w ostatnich latach budownictwo mieszkaniowe. Na przedmieściach powstały liczne kolonie domków jednorodzinnych. Głównym placem budowy domów mieszkalnych jest jednak Osiedle Tysiąclecia. Od r. 1945 do końca r. 1970 wybudowano w Gnieźnie ok. 10 tys. izb mieszkalnych. W tym samym czasie rozbudowano i zmodernizowano szpital, zbudowano 2 żłobki, powstały nowe przedszkola, zbudowano 3 nowe szkoły, w tym 1 — Pomnik Tysiąclecia. W mieście istnieje 10 szkół podstawowych, 3 licea ogólnokształcące, 4 zasadnicze szkoły zawodowe, Technikum Ekonomiczne, Liceum Medyczne Pielęgniarstwa i Szkoła Muzyczna. Na terenie miasta istnieją: muzeum archeologiczne, teatr posiadający zespół objazdowy, 2 kina, 2 domy kultury, klub międzynarodowej prasy i książki i szereg klubów zakładowych. Miasto jest wyposażone we wszystkie podstawowe urządzenia komunalne. Posiada szereg obiektów sportowych, m.in. kryte i otwarte kąpielisko w ośrodku sportowym oddanym do użytku w r. 1969. Komunikację w mieście zapewnia 8 linii autobusowych MPK, czynnych jest także 5 linii podmiejskich. Szereg ulic otrzymało nowe nawierzchnie, stare domy ozdobiono nowymi tynkami. Pomyślne dla miasta są perspektywy najbliższych lat. Rozwój urbanistyczny miasta będzie następował w kierunku północnym. Między fabryką obuwia a jeziorami Winiary i Świętokrzyskim powstanie na wzgórzach nowe osiedle mieszkaniowe dla ok. 25 tys. mieszkańców, wyposażone w centrum handlowe, budynki socjalne i kulturalne. Dalszej modernizacji ulegną zakłady przemysłowe. Do r. 1975 zelektryfikowana będzie linia kolejowa Poznań—Inowrocław oraz linia do Wrześni. Plany przewidują powstanie nowych szkół: Technikum Obuwniczo-Skórzanego i Technikum Łączności.Gęsta sieć dobrych dróg, liczne atrakcje krajoznawcze, obszary o urozmaiconym krajobrazie, sprawiają, że ziemia gnieźnieńska stanowi dobry teren dla turystyki kolarskiej. Poniżej podano przykładowo 8 tras wycieczek kolarskich, wiodących nie tylko szosami, ale i drogami polnymi, posiadającymi wygodne ścieżki „wyjechane” przez rowerzystów. Początek i koniec tych szlaków znajduje się przy stacjach kolejowych. Turyści będący zwolennikami dłuższych marszrut, mogą przebieg trasy zwiększyć, eliminując przejazd pociągiem z Gniezna czy Poznania. Także dla kolarzy jest dostępna część szlaków pieszych. Przy ich opisie podano ocenę przydatności dla kolarzy, stosując skalę trójstopniową: stopień łatwy (do 10% szlaku wymaga prowadzenia roweru), nieco trudny (ok. 10—20%), trudny (ponad 20%).Gniezno w chwili obecnej najliczniej odwiedzane jest przez turystów zmotoryzowanych i uczestników wycieczek autobusowych. Do miasta tego, położonego prawie w centrum kraju i stanowiącego węzeł drogowy, dojazd jest bardzo dogodny. Odległości od niektórych głównych miast kraju do Gniezna są następujące:Z Warszawy i wschodnich części kraju najkrótsza trasa dojazdu do Gniezna prowadzi od drogi międzynarodowej E-8 we wsi Wólka przez Mielżyn, Witkowo. Godna polecenia jest trasa nieco dłuższa (o 17 km), wiodąca z Konina na północ przez Gosławice, Ślesin, Skulsk do Strzelna, a stamtąd na zachód przez Mogilno, Trzemeszno do Gniezna. Pozwala ona poznać wielkie budowle Zagłębia Konińskiego i część zabytków Szlaku Piastowskiego.Gniezno stanowi jedną z głównych atrakcji tzw. Szlaku Piastowskiego. Szlak ten prowadzi z Poznania przez Kostrzyn (z odgałęzieniem do Giecza), Łubowo, Gniezno, Rogowo, Biskupin, Żnin, Barcin, Pakość, Inowrocław, Kruszwicę, Strzelno, Mogilno, Trzemeszno z powrotem do Gniezna i do Poznania. Szlak ten opracowany z myślą o posiadaczach własnego środka lokomocji (autobusu lub samochodu) nadaje się doskonale na odbycie wycieczki jednodniowej, lub też na włączenie w program dojazdu do Gniezna pewnych jego fragmentów. Szczegółowe informacje o Szlaku Piastowskim patrz przewodnik B. Wysockiej i M. Kwiczał i, Szlak Piastowski (Poznań 1968).Brak na ziemi gnieźnieńskiej szlaków do dłuższych spływów kajakowych czy żeglarskich. Wełna, uważana za najładniejszy szlak kajakowy Wielkopolski, praktycznie nadaje się do spływów od Jez. Rogowskiego. Przy wysokich stanach wody można płynąć Wełną od Jez. Piotrowskiego (można wodować kajaki ze względu na pobliże st. kol. Jankowo Dolne na Jez. Jankowskim i potem przewieźć je na Jez. Piotrowskie). Od Jez. Piotrowskiego Wełna płynie malowniczą doliną wśród lasów, łącząc kilka mniejszych jezior, i za Cotoniem wpada do dużego jez. Zioło koło Rogowa. Mankamentem tego odcinka jest silne zanieczyszczenie rzeki ściekami komunalnymi Gniezna, wpadającymi poniżej Jez. Piotrowskiego. Odcinek szlaku Wełny od Jez. Piotrowskiego do Rogowa liczy 18 km. Cały szlak Wełny opisany został w przewodniku S. Jakimowicza, A. Dubowskiego, K. Rzemienieckiego, Wielkopolskie i lubuskie szlaki wodne (Warszawa 1956).Na krótkie „mini spływy” nadają się niektóre z grup jeziornych, gdzie poszczególne akweny oddzielone są niewielkimi przesmykami. Z Kłecka (wodowanie na Jez. Go-rzuchowskim, 400 m od st. kol.) można spłynąć przez jeziora Gorzuchowskie, Kłeckie, Łopienno (przenoska między jeziorami 700 m) do Łopienna (do st. kol. z północnegoakwenu jeziora 400 m). Szlak ten ma 14 km długości, a wraz z całym Jez. Gorzuchowskim — 18 km.Ciekawy szlak kajakowy (długości ok. 25 km, a wraz z odgałęzieniami ponad 40 km) prowadzi z Powidza przez jeziora: Powidzkie (jedyny większy przesmyk k. Anasta-zewa — 2,5 km, konieczność transportu), Budzisławskie (przenoska 150 m), Suszewskie, Kownackie, Mrowieckie (przenoska 100 m), Ostrowskie do Ostrowa pod Strzelnem. Większa część tego szlaku znajduje się już poza opisywanym tu regionem. Bardzo dobre warunki do uprawiania żeglarstwa ma Jez. Powidzkie, a także jez. Niedzięgiel i Jez. Lednickie.
