Korzystne walory środowiska naturalnego dla turys­tyki występują w województwie koszalińskim w dwu odmiennych obszarach, to jest pasie nadmorskim i poje­ziernym. Ze względu na odmienność walorów środowi­ska przyrodniczego obu obszarów i sposobów ich tu­rystycznego wykorzystania zostaną omówione oddzielnie.Pas nadmorski poprzez charakterystyczne a zarazem odmienne od reszty regionu cechy środowiska geogra­ficznego stanowi dużą atrakcję dla turystów. Są w nim sprzyjające warunki do wypoczynku i turystyki kwa­lifikowanej. Szeroka plaża podobnie jak i formy wyd­mowe tworzące typ wybrzeża płaskiego, zajmuje ponad trzy czwarte linii brzegowej województwa koszalińskiego.Średnia szerokość plaży wzdłuż całego wybrzeża wyno­si około 30 m. Są jednak odcinki, na przykład w obrę­bie Kołobrzegu, Dźwirzyna, Ustronia Morskiego, gdzie szerokość zwięksiza się do 35 m. Miedzy miejscowością Czajcze i Łazy oraz w okolicy Darłówka plaża osiąga nawet 45 m szerokości. Większość plaż cechuje się wy­sokimi walorami dla rekreacji; są stosunkowo szerokie, mają czysty, drobny, jasny piasek bez kamieni i do­mieszek gliniastych. Na ogół plaże nie są zabagnione i posiadają wyjątkowo mało związków mineralnych. W okresie szczególnie silnych procesów abrazyjnych * na plaży osadza się bruk otoczkow pogarszających w nieznacznym stopniu warunki plażowania.Najważniejszym elementem środowiska przyrodniczego decydującym o przyjazdach wakacyjnych nad morze jest korzystny mikroklimat. Środowisko przyrodnicze wybrzeża cechują niespotykane w głębi lądu walorybędące efektem wpływu mikroklimatu morskiego. Zasięg oddziaływania powietrza morskiego jest nieduży i’ zale­ży od ogólnej cyrkulacji atmosfery.Na podstawie badań przeprowadzonych w ostatnich, latach stwierdzono, że poza terenem plaż, pas przyległy do brzegu (około 500 m) ma najwyższe stężenie aerosolu morskiego. Pojęciem aerosolu określa się występowanie w powietrzu w postaci koloidalnej cząsteczek gazowych, płynnych i stałych. Powstaje on w wyniku uwalniania się cząsteczek chlorków, jodu i innych składników che­micznych podczas uderzania fal o brzeg lub w procesie parowania wody. Aerosol morski wykazuje lecznicze właściwości szczególnie w terapii schorzeń dróg odde­chowych. Najbardziej korzystnym okresem dla inhala­cji, ze względu na dużą zawartość składników aerosolu morskiego jest półrocze letnie.Pas nadmorski w okresie sezonu turystycznego (czer­wiec, lipiec, sierpień) charakteryzuje się klimatem cie­płym i wilgotnym. Średnia temperatura przekracza 15,5°C, przy czym w lipcu i sierpniu dochodzi do 16°C. Przeciętne dzienne usłonecznienie jest w granicach 6—8 godzin; maksymalne przypada na miesiąc czerwiec. Okres letni charakteryzuje się nie tylko najwyższą tem­peraturą, najwyższym usłonecznieniem, ale c ■ huje się również najwyższą sumą opadów atmosferycznych.Z punktu widzenia potrzeb wypoczywających nie­zmiernie ważna jest znajomość tzw. komfortu klimaty­cznego, przez który należy rozumieć optymalne dla organizmu człowieka warunki termiczne, wilgotnościowe, insolacyjne i wietrzne. Miejscowości nadmorskie mają średnią liczbę dni komfortu klimatycznego wynoszącą dla Kołobrzegu — 18,2 a dla Darłowa 29,6 dni. Na ko­szalińskim wybrzeżu warunki komfortu zaczynają się około 20 lipca a kończą 20 sierpnia w Kołobrzegu i 6 września w Darłowie. Sezon kąpielowy, a więc okres, w którym temperatura wody jest wyższa niż 15CC, a powietrza 18°C trwa nad morzem około 90 dni (od 11— 15 czerwca do’ 20 września).Uwzględniając wyżej omówione oraz inne elementy środowiska przyrodniczego (szata roślinna, ukształtowa­nie powierzchni, jeziora przybrzeżne) dokonano oceny atrakcyjności wybrzeża dla turystyki. Na 85 kilometro­wym koszalińskim pasie nadmorskim stwierdzono 25.8% terenów wyjątkowo atrakcyjnych, 16,5% — średnio atrakcyjnych i 5,9% uznano jako nie atrakcyjne. Właśnie odcinki brzegu od wschodniej granicy województwa do Sarbinowa i drugi od zachodniego krańca Kołobrzegu aż do Dźwirzyna zaliczono do bardzo atrakcyjnych.Charakteryzują się piękną szeroką plażą, dużym pokry­ciem wału wydmowego przez roślinność, występowa­niem lasu bezpośrednio za wydmą ibiałą, obecnością je­zior przybrzeżnych, znaczną szerokością i małą głębokoś­cią akwenu kąpielowego itp.Urlop nad morzem jest najbardziej efektywną formą wypoczynku z punktu widzenia regeneracji sił. Przeby­wanie na słońcu, możliwości ruchu, oraz kontakty z wo­dą i czystym powietrzem są najbardziej atrakcyjnym) elementami wypoczynku dla mieszkańców dużych miast.W rekreacyjnym pasie nadmorskim turystyka jest wio­dącą formą gospodarki. Duże walory, zarówno naturalne jak i stanowiące wynik działalności ludzkiej, zadecydo­wały o bardzo wysokiej koncentracji bazy turystycznej. Miejscowości nadmorskie w 1975 r. posiadały 82,1% bazy noclegowej województwa, dysponując łącznie około 60 tysiącami miejsc noclegowych.W planie perspektywicznym województwa do 1990 roku zakłada się dalszą modernizację wszystkich istnie­jących miejscowości wczasowych i rozbudowę bazy tu-J miejsca w pozostałych obiektach noclegowychrystycznej. W przyszłości wielkość bazy noclegowej w pasie wybrzeża wyniesie około 120 tys. miejsc. W naj­bliższych latach powstanie nowa miejscowość wypo­czynkowa — Gąski, a miejscowości: Dźwirzyno^, Ustro­nie Morskie i Mielno uzyskają statusy uzdrowisk. Ukształtowane zostaną trzy wielofunkcyjne zespoły re­kreacyjne: 1. Dźwirzyno — Kołobrzeg — Ustronie Mor­skie; 2. Gąski — Sarbinowo — Chłopy — Mielno — Ła­zy; 3. Dąbki — Darłowo — Wicie.. Układy te wypełniać będą niewielkie miejscowości rekreacyjne o funkcjach związanych z turystyką specjalistyczną lub wypoczyn­kiem świątecznym.Planuje się wybudowanie i zagospodarowanie turysty­cznej drogi nadmorskiej, długości 105 km, łączącej wszystkie wyżej wymienione miejscowości nadmorskie.Obszar pojezierny. Niezależnie od aktualnego podziału terenu na jednostki krajobrazowe, np.: J. Kon­drackiego, w województwie koszalińskim wyróżnia sie. jeden zasp.dniczy obszar jezioorno-leśny, tj. Pojezierze Drawskie. Wprawdzie obszar ten różni się na niektórych odcinkach, genetycznie, ale pod względem turystycznym jest wybitnie jednorodny.Pojezierze Drawskie charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem wysokości względnych (około 100 m) i^ bezwzględnych (Szybskie Góry — 238 m. npm). Takie deniwelacje* są wynikiem działalności lądolodu pod­czas zlodowacenia bałtyckiego. Z tego czasu pochodzą ciągi moren czołowych przechodzące łukiem wzdłuż miejscowości: Nowy Toporczyk — Ostropole — DaJęcino. Na południe od rynien jezior: Łubie, Komorze, Pile, Trzesiecko znajdują się rozległe powierzchnie sandrowe.. Charakterystycznym elementem krajobrazu polodowco-wego, obok wzgórz morenowych, są jeziora. Pojezierze Drawskie jest ich największym skupiskiem na Pomorzu i jednym z największych w kraju. Znajduje się tutaj około 320 jezior rynnowych i moreny dennej o po­wierzchni większej od 1 ha. Do największych i najbar­dziej malowniczych należą: Siecino, Drawskie, Łubie, Komorze, Pile, Wierzchowo, Wielimie i inne.Duże zróżnicowanie rzeźby i znaczne powierzchnie wodne w dużym stopniu warunkują odrębność cech klimatycznych tego obszaru. Warunki termiczne na Pojezierzu Drawskim kształtują się odmiennie niż na Wybrzeżu, bądź na terenach Polski Środkowej i Połu­dniowej. Region ten jest chłodniejszy niż pas nadmorski, przy czym temperatura w miesiącach letnich jest wyż­sza. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (16,8°C).W porównaniu z Wybrzeżem, Pojezierze Drawskie odznacza się większą ilością cisz, a także spadkiem prędkości wiatrów.Najwięcej dni słonecznych jest we wrześniu i czerw­cu. Biorąc pod uwagę najmniejsze zachmurzenie a więc względnie duże uslonecznienie i stosunkowo niskie opady, najkorzystniejszymi miesiącami do wypoczynku na Pojezierzu są czerwiec i wrzesień. Sezon kąpielowy na Pojezierzu trwa około 112 dni a więc o 22 dni dłużej niż nad Bałtykiem.Tak ukształtowany krajobraz, zróżnicowany pod względem morfologicznym, hydrograficznym i florysty-cznym, posiada wyjątkowe walory dla turystyki i wy­poczynku. W celu ochrony terenów wyróżniających się pięknym i ciekawym krajobrazem utworzono na Poje­zierzu Drawskim trzy strefy chronionego krajobrazu. Łączna powierzchnia stref chronionego krajobrazu wy­nosi 120 tys. ha ze średnią jeziornością przekraczającą 12%.Podstawową funkcją gospodarczą strefy chronionego krajobrazu jest turystyka i wypoczynek, stąd też na jej obszarze winno być ograniczone wydobycie surowców mineralnych i ich przetwórstwo, czy też budowa za­kładów przemysłowych zanieczyszczających środowisko. Konieczne jest jednak na tych obszarach zwiększenie lesistości, budowa zbiorników wodnych, rozbudowa tu­rystycznej bazy noclegowej i urządzeń turystycznych.Na obszarze między Połczynem Zdrojem, Złocieńcem i Czaplinkiem, charakteryzującym się najwyższymi wa­lorami przyrodniczymi i stosunkowo najmniejszym przeobrażeniem działalności człowieka, utworzony zosta­nie Drawski Park Krajobrazowy. Celem jego jest ochro­na środowiska przed zniszczeniem i przekształceniem oraz zabezpieczenie odpowiednich warunków dla turys­tyki. Obszar Parku Krajobrazowego nie może być tere­nem lokalizowania inwestycji powodujących niszczenie lub degradację środowiska przyrodniczego. Właściwą i jedyną formą turystycznego udostępnienia parku jest zwiedzenie krajoznawcze oparte y sieć wyznaczonych szlaków turystycznych i punktów widokowych.Większość jezior na Pojezierzu Drawskim oraz rzeka Drawa i Gwda, o szczególnych walorach wypoczynko­wych i rekreacyjnych, objęta jest zarządzeniem w spra­wie ograniczenia nadmiernego hałasu. Na 11 jeziorach, między innymi Komorze, Kaleńskie oraz na ich obrze­żach o szerokości 200 m i rzece Drawie obowiązuje, przez całą dabę zakaz używania silników spalinowych na jednostkach pływających, używania poza pomieszcze­niami zamkniętymi magnetofonów, aparatów radiowych i innych źródeł hałasu, nawet zakaz głośnego śpiewu i krzyku. Na 25 jeziorach województwa koszalińskiego, między innymi: Siecino, Wielunie, Wierzchowo, Lubię, Drawsko, Dołgie i innych powyższe zakazy obowiązują tylko w okresie od 1. VI do 15 IX w godzinach od 22.00 do 7.00.Przy wysokich walorach środowiska przyrodniczego, zagospodarowanie turystyczne Pojezierza Drawskiego jest nieznaczne. Wyróżnić można trzy większe rejony koncentracji zagospodarowania turystycznego, a miano­wicie: wokół jeziora Drawsko (9 ośrodków wczasowych), jeziora Siecino (9 ośrodków) i ‚jeziora Lubię (10 ośrod­ków). Zaledwie 16 ośrodków z 72 położonych nad jezio­rami, głównie Pojezierza Drawskiego, posiada standard odpowiadający stawianym wymaganiom.W planie zagospodarowania przestrzennego woje­wództwa koszalińskiego do 1990 roku, na Pojezierzu Drawskim turystyka będzie równorzędną funkcją domi­nującego obecnie rolnictwa. Rejon największych jezior połączonych rzekami Drawą i Gwdą przeznacza się do intensywnego, kompleksowego zagospodarowania turys­tycznego. Ogółem na Pojezierzu do roku 1990 zakłada się wzrost do 60 tys. miejsc noclegowych, a ruch turys­tyczny będzie kształtował się w granicach 1,6 min osób.Elementami zwiększającymi atrakcyjność turystyczną terenów pojeziernych i nadmorskich oraz łączącymi oba te obszary, o odmiennych predyspozycjach dla turysty­ki pobytowej, są doliny rzeczne.Największą rzeką województwa koszalińskiego jest Parsęta (3145, km2 — powierzchni dorzecza; 157 km długości). Rzeka ta najatrakcyjniejsza: jest w swoim biegu górnym i środkowym. Od Białogardu jest częścio­wo uregulowana, a miejscami obwałowana; od tego też miejsce nadaje się do spływów masowych. Spośród dopływów Parsęty wyjątkową atrakcyjnością turystycz­ną charakteryzuje się prawy jej dopływ — Radew. Dolina Radwi jest bardzo urozmaicona, o brzegach przeważnie porośniętych pięknymi lasami iglastymi lufo mieszanymi Dwie zapory wodne utworzyły sztuczne jeziora: Rosnowskie i Hajka, nad którymi zlokalizowano 8 ośrodków wczasowych.Parsęta ma szczególne znaczenie turystyczne dla województwa koszalińskiego^ ponieważ przepływa przez obszary bezjezierne i stosunkowo mało atrakcyjne, na których znajdują się (Białogard, Kołobrzeg, Karlino).Przy niewielkim zainwestowaniu tej .doliny przez do­datkowe zadrzewienie zboczy i przez budowę małych zbiorników retencyjnych, można z niej uczynić tereny o bardzo wysokiej atrakcyjności, konkurującej z naj­atrakcyjniejszymi obszarami, na przykład strefą wielkich jezior.Do rizek o dużej atrakcyjności turystycznej, częściowo płynących na terenie województwa koszalińskiego nale­żą: Drawa i Gwda.Rzeka Drawa wraz z jeziorami przepływowymi, sta­nowi pod względem przyrodniczym unikalny teren, po­siadający interesujące formy geomorfologiczne, bogactwo florystyczne i faunistyczne, a ponadto jest to najpięk­niejszy szlak spływu kajakowego. Swój początek bierze w wąskiej rynnowej dolinie polodowcowej, tzw. Dolinie Pięciu Jezior, z jeziorami: Górne, Okrągłe, Długie, Głębokie i Małe. Różnica wysokości w wyżej wymie­nionej rynnie między jej dnem a wysoczyzną, do­chodzi do 60 m. Stoki pokryte są lWami, koryto rzeki, w obrębie rynny szerokiej do 200 m, jest bardzo wąskie.Drawa na terenie województwa koszalińskiego przepływa przez 5 dużych jezior (Prosino, Żerdno, Drawsko, Krosino, Lubię) i kilkanaście mniejszych zbior­ników. Staraniem władz, ze względów naukowych, spo­łecznych, zdrowotnych i estetycznych, planuje się doli­nę Drawy podnieść do rangi rezerwatu przyrody.Większość jezior położonych na pćłnocny-wschód od Szczecinka, łączy górny bieg Gwdy. Jeziora: Wierzcho­wo, Wielimie, Dołgie, Stępień, Smolęsko i Spore, rzeka Gwda i łączące je kanały tworzą tzw. Pętlę Szczeci­necką. Pod względem różnorodności otaczającego kraj­obrazu, jest to jeden z atrakcyjniejszych szlaków wodnych na Pomorzu.Pozostałe rzeki województwa koszalińskiego (Dzierżę-cinka, Grabowa, Unieść) ze względu na zanieczyszczenie, nie rnają^ większego znaczenia dla turystyki.Lasy. Roślinność jest podstawowym elementem środowiska przyrodniczego decydującym o jego zdrowot­ności oraz o atrakcyjności dla turystyki i rekreacji. Las, jeżeli występuje w bezpośrednim sąsiedztwie wody, stwarza wyjątkowo korzystne warunki organizowania turystyki pobytowej’, natomiast przy braku kontaktu z wodą, może służyć do indywidualnej, niezorganiizo-wanej turystyki. W województwie koszalińskim lasy stanowią decydujący element krajobrazowy (35,1% po­wierzchni województwa).Przydatność lasów dla turystyki uzależniona jest odjego struktury i typu siedliskowego. Do najkorzyst­niejszych siedlisk należy bór suchy, bór świeży i bór mieszany świeży. Za korzystne uznaje się las świeży i las mieszany. Pozostałe siedliska, na przykład: bór wilgotny bagienny, ols itp., są ze względu na dużą ich wilgotność nieprzydatne dla turystyki, szczególnie po­bytowej. Przydatność terenów leśnych • warunkuje również wiek drzewostanów. Przyjmuje się, że najko­rzystniejszymi dla wypoczynku są drzewostany od 40 do 100 lat.Morena denna Pobrzeża Słowińskiego jest krainą lasów mieszanych z udziałem buka, dębów a przede wszystkim sosny. Kraina Pojezierza obejmuje obszar moreny czo­łowej, na której dominują lasy bukowe i mieszane. Górny bieg Drawy i Gwdy jest natomiast w zasięgu borów sosnowych porastających obszary piaszczystych pól sandrowych. Zarówno pod względem siedlisk jak i wieku drzewostanów większość lasów województwa koszalińskiego jest bardzo atrakcyjna dla turystyki krajoznawczej jak i pobytowej.Największe powierzchnie leśne znajdują się głównie na Pojezierzu Drawskim. W południowej części woje­wództwa znajduje się ciekawa Puszcza nad Drawą, w której znaleźć można rozległe partie lasu dziewiczego. Większość gmin, na obszarach jeziorno-leśnych ma średnią lesistość przekraczającą 40% (Kalisz Pomorski i Wierzchowo Drawskie po 57%; Wierzchowo, Biały Bór, Silnowo1, Ostrowice, Połczyn Zorój — po około 48% itp).Pozostałe obszary województwa koszalińskiego należą również do doiść obficie zalesionych. Należy jednak zaznaczyć, że nie ma tu większych kompleksów a do­minują niewielkie lasy rozrzucone na całym obszarze.W województwie koszalińskim podobnie jak na całym Pojezierzu Pomorskim przeważają lasy iglaste, które stanowią około 90% jego powierzchni. Najwięcej jest sosny (około 85%), pozostałe to świerk, modrzew i jod­ła. Wśród lasów liściastych przeważają buki, dęby, brzozy i olchy. Nieznaczny procent powierzchni zajmują wiązy, klony, jesiony, graby, wierzby, topole i inne.Na szczególną uwagę zasługują również liczne wiejskie parki podworskie. Parki te straciły dawny ekskluzywny charakter, rosną’ jednak w nich liczne okazy, gatunków rodzimych i obcego pochodzenia, zasługujące na uwagę. Na terenie byłych powiatów: szczecineckiego, świdwiń-skiego i drawskiego stwierdzono około 150 większych i mniejszych parków wartych zwiedzenia. Dla przykładu we wsi Cieszyno nad jeziorem Siecino jest duży intere­sujący park otaczający pałac, z wieloma wartościowymi drzewami, między starymi dębami, bukami, topolami, grabami (do 2 m obwodu) i świerkami. Rośnie również kilka gatunków jodeł, jedlica Douglasa, żywotnik za­chodni, limba i inne.Województwo koszalińskie, ze względu na nadmorskie położenie i posiadanie znacznych obszarów pojeziernych jest liczącym się w skali ogólnokrajowej regionem tu­rystycznym. Obszary wypoczynkowe I i II kategorii stanowią 8,8% krajowych obszarów wypoczynkowych. Oprócz omówionych wyżej dwóch odmiennych obszarów turystycznych w Koszalińskiem występuje wiele mniej­szych terenów bardzo interesujących pod względem turystyczno-krajoznawczym.Przedstawiony przegląd przyrodniczo-geo@rafiozny, lud­nościowy i gospodarczy województwa koszalińskiego świadczy, że o atrakcyjności tegO’ regionu nie decydują walory turystyczne stworzone przez człowieka ale właś­nie unikalne walory środowiska przyrodniczego (woda, las, rzeźba). Koszalińskie jest jednym z nielicznych obszarów, nie tylko w Polsce ale i w Europie, dyspo­nujących tak dużym, dotychczas nie wykorzystanym, potencjałem środowiska przyrodniczego poszukiwanym przez miliony mieszkańców dużych i średnich miasi.

Comments

comments