PRZEMYSŁ I ROLNICTWO
Przemyśl, skupiający prawie jedną piątą ogólnej liczby zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej, nie ma najlepszych warunków rozwoju. Pod względem surowców mineralnych, województwo należy do najuboższych w kraju. Znaczenie przemysłowe mają tylko dość por wszechnie występujące surowce dla przemysłów materiałów budowlanych i szklarskiego: iły, gliny, kruszywa naturalne, torfy oraz piaski ceramiczne. Toteż z punktu widzenia bazy surowcowej tylko te dwie gałęzie oraz przemysły przetwarzające płody rolne, hodowlane, leśne oraz przemysł związany z gospodarką morską, mają tutaj względnie korzystne warunki rozwoju.Przed II wojną światową liczne były drobne zakłady przemysłowe (gorzelnie, mleczarnie, tartaki, cegielnie), zatrudniające niewielką liczbę pracowników — średnio około 30 osób. Z większych powstały: Fabryka Zapałek w Sianowie, Zakłady Mięsne w Darłowie oraz papiernia w Koszalinie. Na tle rozwiniętego przemysłu w Niemczech, był to potencjał mniej niż skromny. Znacznie lepiej rozwijało się rzemiosło przemysłowe, które zatrudniało więcej osób niż przemysł w ścisłym tego słowa znaczeniu i zaspokajało dużą część lokalnego popytu na wyroby i usługi w tym zakresie.Podczas II wojny światowej przemysł województwa koszalińskiego poniósł poważne straty. Szacuje się, że ogólny potencjał produkcyjny uległ dewastacji w około 70%. Pomimo ogromu zniszczeń, od pierwszych dni po wyzwoleniu przystąpiono do jego odbudowy. Stosunkowo szybko uruchomiono zakłady przemysłu spożywczego, drzewnego i materiałów budowlanych. W przeciwieństwie do XX-lecia międzywojennego, lata Polski Ludowej odznaczają się bardzo szybkim tempem wzrostu i przemiam strukturalnych przemysłu. Nowa struktura gospodarcza kraju wymagała nie tylko odbudowy starych, ale i tworzenia nowych gałęzi przemysłu. Po 1955 r. wybudowano szereg zakładów produkcyjnych, między innymi: Zakłady Przemysłu Elektronicznego „Kazel” w Koszalinie, Zakłady Radiowe „Unitra-Eltra” w Białogardzie, Zakłady Sprzętu Instalacyjnego „Połam” w Szczecinku, Zakłady Techniki Próżniowej „Unitra Unirna” w Koszalinie, Fabrykę Podzespołów Radiowych „Elwa” w Kołobrzegu iid. Przedsiębiorstwa te zapoczątkowały przemysł elektroniczny i stanowią podwaliny pod dalszy jego rozwój w regionie.Wielkość nakładów inwestycyjnych, jaką przeznaczono na rozwój przemysłu nie była zbyt wysoka, tym niemniej osiągnął on pokaźny wskaźnik dynamiki. W ostatnim 5-leciu 1971—1975, średnie roczne tempo wzrostu wynosiło prawie 13%, przy 10,5% w kraju. Znacznym przekształceniom ulegała struktura gałęziowa przemysłu. Stosunkowo najwyższe tempo wzrostu wykazuje przemysł paliwowo-energetyczny (26,4%) i chemiczny (18,3%). Przemysły te dominują również pod względem wartości produkcji globalnej. Diametralnie odmiennie kształtuje się sytuacja w grupie pozostałych gałęzi (8.7%) oraz w mineralnym i lekkim (po około 9%); tym samym tracą one na znaczeniu. W innych gałęziach, wskaźnik oscyluje w granicach 12—15%.Cechą charakterystyczną przemysłu województwa koszalińskiego jest duże rozdrobnienie. Spośród około 65 przedsiębiorstw przemysłowych, prawie 70% stanowią zakłady o liczbie zatrudnionych poniżej 500 osób i tylko 10 zakładów zatrudnia powyżej 1000 pracowników. O takim układzie decydują w znacznej mierze przedsiębiorstwa spółdzielcze.Ze względu na wielkość zakładów, ich strukturę własnościową, przemysł województwa nastawiony jest głównie na produkcję artykułów rynkowych. Na potrzeby rynku przeznacza się około 95% ogólnej produkcji przemysłowej. Wzrasta również udział produkcji eksportowej, która w 1976 r. osiągnęła wartość prawie 700 min zł.Województwo wykazuje znaczny stopień koncentracji przemysłu w kilku miejscowościach. Stolica regionu Koszalin, skupia około 80% wartości produkcji i 50% ogólnej liczby zakładów przemysłowych. W Koszalinie zlokalizowane są zakłady prawie wszystkich gałęzi przemysłu. Do największych zarówno pod względem produkcji jak i zatrudnienia należy zaliczyć: Zakład Przemysłu Elektronicznego „Kazel”, Zakłady Mięsne oraz Zakład Techniki Próżniowej ..Unitra-Unima”.Rozpatrując poszczególne gałęzie przemysłu, zauważa się zwłaszcza dynamiczny rozwój przemysłu elektromaszynowego. Jest on reprezntowany przez „Kazel” w Koszalinie (znany z produkcji półprzewodników), Zakłady Radiowe w Białogardzie, Koszalińskie Zakłady Naprawy Samochodów, Zakład Przemysłu Instalacyjnego „Połam” w Szczecinku (produkcja sprzętu instalacyjnego) itp.Dominująca pozycja (po elektromaszynowym) przemysłu spożywczego, uwarunkowana jest występowaniem znacznych zasobów surowcowych. Dotychczasowy jego rozwój polegał na dynamicznym wzroście zatrudnienia oraz modernizacji i rozbudowie istniejących obiektów. Jakkolwiek w przemyśle spożywczym województwa, zakłady drobne odgrywają nadal poważną rolę, jednak proces koncentracji produkcji poczynił duże postępy. Stosunkowo najważniejszymi branżami w regionie są przemysły: mięsny, jajczarsko-drobiarski, mleczarski, cukierniczy, rybny itp. Do większych, tym samym zasługujących na uwagę zalicza się: Zakłady Mięsne w Koszalinie, Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Bogusławka” w Koszalinie, Wojewódzka Spółdzielnia Mleczarska w Koszalinie, Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich „Barka” w Kołobrzegu oraz „Korab” w Darłowie.Nadal wysoką rangę utrzymuje przemysł drzewno-pa-pierniczy. W tej grupie wymienić należy: Koszalińską Fabrykę Mebli, Fabrykę Zapałek w Sianowie, Zakłady Płyt Wiórowych w Szczecinku, Zakłady Płyt Pilśniowych i Wiórowych w Karlinie oraz szereg aakładów przemysłu terenowego.Poważne znaczenie w regionie posiada przemysł lekki, do którego zalicza się: włókienniczy, dziewiarski, odzieżowy i skórzano-obuwniczy. Charakteryzuje się on znar cznym rozproszeniem oraz zatrudnianiem znacznej liczby kobiet. Stąd też zakłady wspomnianych branż występują w większości miast województwa. Z ważniejszych należy wymienić: Zakłady Przemysłu Wełnianego w Zło-cieńcu, Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Luxpol” w Świdwinie, Północne Zakłady Przemysłu Skórzanego „Alka” w Białogardzie.W związku z dynamicznym rozwojem budownictwa mieszkaniowego, istnieje ogromne zapotrzebowanie na wyroby przemysłu materiałów budowlanych. Szczególnie w ostatnich latach ulega on znacznej rozbudowie w powiązaniu z istniejącą bazą surowcową. Ta branża reprezentowana jest przede wszystkim przez: Zakłady Ceramiki Budowlanej w Polanowie, Drawsku, Złocieńcu oraz Koszalińskie Przedsiębiorstwo’ Produkcji Betonów ,,Żel-gazbet” w Kaliszu Pomorskim (wytwarzające szeroki asortyment wielkowymiarowych elementów konstrukcyjnych umożliwiając dalszy wzrost uprzemysłowienia budownictwa).Z pozostałych przemysłów należałoby wymienić: mineralny (Koszalińskie Zakłady Kruszyw Mineralnych), chemiczny — reprezentowany między innymi przez Zakłady Przemysłu Terenowego „Elerta” w Koszalinie (produkcja pasty), Chemiczną Spółdzielnię Inwalidów w Białogardzie, (Zakłady Mleczarskie i Młynarskie w Świdwinie.Pomimo bardzo szybkiego rozwoju przemysłu w okresie powojennym województwo koszalińskie zalicza się nadal do najsłabiej uprzemysłowionych regionów kraju. Ze względu jednak na asortyment produkcji niezwykle potrzebnej na rynku, wysoką dynamikę rozwoju ora? stały postęp techniczny, to stwierdza się, że dobrze zaspokaja on potrzeby społeczne i w znacznym stopn’ : aktywizuje gospodarkę województwa. Dalszy wzrost funkcji, przemysłowej regionu oparty zostanie na:dominacji przemysłu rolno-spożywczego i drzewno–papierniczego,rozbudowie i modernizacji istniejących przedsiębiorstwbudowie nowych zakładów, głównie przemysłu rolno–spożywczego (mleczarski, masarski, owocowo-warzywny itp.) oraz materiałów budowlanych, fabryki domów w Kołobrzegu i innych miastach, zakładów silikatów w Manowie i Białym Borze, zakładu ceramiki budowlanej w Zieleńcu (gmina Złocieniec), huty szkła gospodarczego w Sianowie, oraz drzewnego i elektronicznego (Białogard, Koszalin),koncentracji produkcji w dotychczasowych ośrodkach specjalizacyjnych.Województwo koszalińskie zalicza się w zasadzie do regionów, gdzie rolnictwo’ stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki narodowej. Nie ma ono jednak zbyt sprzyjających warunków rozwoju. Przewaga gleb słabych (powstałych z utworów morenowych) oraz poważny udział terenów nadających się na trwałe użytki zielone, predystynują region do intensywnego rozwoj.u hodowli, zwłaszcza bydła. Wśród gleb bielicowych dominują gleby piaszczyste uprawne oraz piaski gliniaste i naglinowe. Grunty województwa koszalińskiego użytkowane są w znacznie mniejszym odsetku niż ogółem w kraju. Według stanu z 1975 r., w ogólnej strukturze użytkowania ziemi użytki rolne w Polsce zajmowały 61,4%, natomiast w regionie koszalińskim 49,5%. Zmniejsza się ostatnio ich odsetek przy równoczesnym zwiększaniu areału innych gruntów i nieużytków.Ze względu na typ własność:, w 1975 r. gospodarka uspołeczniona zajmowała około 53% gruntów, wobec 42,5% średniej ogólnokrajowej. W dalszej kolejności wymienić należy: gospodarstwa indywidualne około 42,0% i tylko 1,0% przypadało na spółdzielnie produkcyjne. Województwo koszalińskie posiada jeden z najwyższych wskaźników w kraju powierzchni użytkowanej rolniczo w gospodarstwach państwowych (około 51,7%).Proces uspołecznienia rolnictwa zachodzi dość powoli, z pewnym przyśpieszeniem w ostatnich latach. W okresie minionego pięciolecia 1970—1975 nastąpił wzrost gruntów państwowych o 11,4% i aż o 138,9% we władaniu spółdzieini produkcyjnych. Tym samym nastąpił spadek o około 20% gruntów w posiadaniu gospodarstw indywidualnych. Jest to zjawisko* korzystne ze względu na wielkotowarowość i intensyfikację gospodarki rolnej. W województwie istnieje ponadto zapas gruntów w postaci Państwowego Funduszu Ziemi, dzierżawionego przez gospodarstwa indywidualne, kółka rolnicze itp. Charakterystyczną cechą struktury agrarnej jest poważny udział gospodarstw dużych i średnich. PolskawojewództwoMając na uwadze specyfikę warunków glebowo-klimatycznych jak i przyjętego kierunku produkcji hodowlanej, struktura upraw kształtuje się nieco odmiennie niż średnia w kraju. Różnica polega przede wszystkim na mniejszym udziale od średniej krajowej upraw zbożowych, przy większym udziale roślin pastewnych i ziem-niaków. W ostatnich latach średnie zasiewy w województwie wykazują przewagę upraw zbożowych nad pozostałymi. Daje się jednak zauważyć ich tendencję malejącą na korzyść upraw roślin przemysłowych i pastewnych. Na zmiany te wpływają warunki glebowo-klimatyczne, opłacalność produkcji oraz narastanie potrzeb paszowych w związku z rozwojem produkcji zwierzęcej. Pomimo pewnych wahań spowodowanych warunkami klimatycznymi, plony stale wzrastają. Szczególnie po 1956 r., to jest od wprowadzenia nowej polityki w rolnictwie, zaznacza się przeciętny wzrost plonów. Stały wzrost kultury rolnej, zwiększanie środków produkcji, a przede wszystkim nawozów sztucznych oraz stosowanie na szerszą skalę siewników, przyczyniły się także do zmniejszenia dysproporcji w średnich plonach między poszczególnymi rejonami.W sposób bardzo ogólny można wyróżnić w województwie koszalińskim trzy charakterystyczne rejony upraw związane z żyznością gleb:przymorska równina kołobrzeska (dominacja uprawy pszenicy, buraków cukrowych i jęczmienia),pas równinno-stokcwy północny — wzdłuż pin granic pojezierza (przewaga żyta i ziemniaków),rejon drawsko-szczecineeki (żyto i ziemniaki).Słabe gleby oraz znaczny odsetek użytków zielonych, predystynują region do rozwoju hodowli, zwłaszcza bydła. Podstawowe znaczenie dla rolnictwa posiada modyfikacja jego struktury. Chodzi zasadniczo o dalszy wzrost udziału produkcji zwierzęcej w ogólnej produkcji rolniczej. Obecnie na 100 ha użytków rolnych przypada: bydła 62,2 sztuk, w tym 21,2 krów, trzody chlewnej 90,0, owiec 17,9 oraz koni 5,0 sztuk. Są to wprawdzie wskaźnik; niższe od średnich krajowych, niemniej jednak tempo bezwzględnego przyrostu, szczególnie w ostatnich latach szybko wzrasta. Tym samym istniejące dysproporcje stopniowo wyrównują się. W porównaniu z 1970 r. nastąpił poważny wzrost pogłowia zwierząt gospodarskich, w tym szczególnie trzody chlewnej i bydła. Pogłowie owiec utrzymuje się na tym samym poziomie, zaś koni wykazuje niewielki spadek. W regionie gospodarstwa państwowe oraz spółdzielnie produkcyjne specjalizują się głównie w hodowli bydła, natomiast gospodarstwa indywidualne w trzodzie chlewnej.
