REZERWAT TCHÓRZYNO
Tereny torfowiska, o powierzchni 6,5 ha oraz przylegające jezioro Tchórzyno o powierzchni 25,5 ha, położone koło miejscowości Sitno, w gromadzie Otanów, w leśnictwie Derczewo na obszarach nadleśnictwa Myślibórz Płn., zatwierdzone zostały 20 X 1965 r. jako rezerwat florystyczny w celu zachowania stanowisk rzadkich zespołów i gatunków roślin wapieniolubnych.Jest to rezerwat unikalny, jedyny tego typu w Polsce. Największą osobliwością w rezerwacie jest mokradło marzycowe zespół atlantycki, osiągający tutaj wschodnią granicę zasięgu w Europie. Także drugi zespół atlantycki — szuwar kłociowy należy do najrzadszych w kraju. Oba zespoły rosną w rezerwacie niezwykle bujnie, na podłożu kredy jeziornej, na siedliskach zabagnionych. Suchsze wyspy kredowe w rezerwacie pokrywa łąka trzęślicowa , jednakże również w specyficznej i rzadkiej odmianie kalcifilnej. Ponadto na obrzeżu rezerwatu występuje interesujący podmokły las brzozowy nakredowy.Z osobliwości florystycznych najrzadsze i najciekawsze są następujące gatunki: liczne storczyki, a wśród nich storczyk purpurowy , marzyca czarniawa , lipiennik Loesela , kłoć wiechowata , goryczka błotna , tłustosz , centuria nadbrzeżna ożanka czosnkowa , ostrożeń siwy i krótkołodygowy oraz rzadka, mała turzyca , a z mszaków: porostniczka,skorpionowiec , grzebieniowiec i Złocieniec . W rezerwacie w zagłębieniach z wodą i w jeziorze żyją okazałe glony ramienice .Rezerwat „Bagno Chłopiny”Rezerwat torfowiskowy, o obszarze 27,8 ha, położony w lasach leśnictwa Chłopiny, nadleśnictwa Wieńce, koło miejscowości Ściechów, utworzony 10 V 1963 r. w celu zachowania naturalnej roślinności występującej w zespołach szeregu sukcesyjnego: od mszaru na zarastającym jeziorku, do ostatniego członu sukcesji, tj. lasu wysokotorfowiskowego. Ponadto torfowisko jest ostoją rzadkich roślin glacjalnych, lęgowiskiem żurawia i żerowiskiem bociana czarnego Niestety, niektóre rzadkie gatunki roślin zanikają ostatnio wskutek zmiany stosunków wodnych w rezerwacie, spowodowanej odwodnieniem obszarów bezpośrednio przyległych. Do zaginionych roślin należą: najprawdopodobniej turzyca strunowa , gwiazdnica grubolistna i skalnica torfowiskowa , ponieważ przeprowadzone w ostatnich latach poszukiwania florystycz-ne na „Bagnie Chłopiny” nie potwierdziły ich występowania na tym stanowisku. Mimo zaburzeń hydrologicznych, torfowisko stanowi jednak nadal bardzo cenny i godny ochrony obiekt. Na brzegu dystroficznego jeziorka rozwijają się charakterystyczne zospoły torfowiska przejściowego: pło mszarne , trzęsawiska mszyste z turzycą nitkowatą , a w strefie dalszej — piękny bór bagienny z bujnym podszyciem bagna i łochyni oraz w miejscach trochę żyźniejszych — pokryte kobiercami mchów płaty lasu brzozowego . Do ciekawszych gatunków roślin, które żyją w rezerwacie, należą: storczyk Traunsteinera , wątlikbłotny , bagnica , rosiczka okrągłolistna liczne turzyce, a wśród nich rzadkie już gatunki: turzyca bagienna i obła . Z mchów na uwagę zasługują relikty epoki lodowej: Helodium lana-tum i Camptothecium nitens, oraz ginący gatunek torfowca Sphagnum fuscum.ParkiK r z y n k i. Park jest malowniczo usytuowany na półwyspie jeziora. Dużo w nim starych, ładnych drzew krajowych, a szczególnie okazałe są dęby i buki. Z gatunków obcych liczne są okazy świerków srebrzystych i daglezji S a r n i k. Pięknie położony park leśny — na wysokim zboczu nad jeziorem. Nie ma w nim osobliwości obcego pochodzenia, za to drzewa rodzime są stare i okazałe.Sitno. Bogaty w gatunki park ma również dużo drzew starych i niezwykle okazałych. Z gatunków iglastych na uwagę zasługują: jałowiec chiński i wirginijski , jodła jednobarwna , tsuga kanadyjska i daglezja Azjatyckie święte drzewo — miłorząb jest reliktem historycznym i należy do najpierwotniejszych przedstawicieli roślin nagozalążkowych; okazy w parku są szczególnie dorodne. Wśród gatunków liściastych są interesujące odmiany leszczyny: strzępolistna, czerwonolistna i zwisła oraz ciekawe gatunki i odmiany klonów.Pomniki przyrody1) G o le n i c eJesion „Krzysztof” — duże, stare i okazałe drzewo, przy kościele.Cis „Diakon” — kilkusetletnie, bardzo piękne drzewo, w sąsiedztwie poprzedniego. 2) KarskoDąb „Chochoł” wiekowy, piękny okaz drzewa, przed pałacem.Lipa „B r z ę c z a d ł o” — stare, rozłożyste drzewo, w sąsiedztwie poprzedniego.3) NawrockoWiąz — olbrzymie drzewo, o obwodzie 5,6 m, niedaleko parku.4) MoczkowoŹródełko „Boży Dar” — ciekawe i osobliwe wywierzysko z charakterystyczną roślinnością, na zachodnim wybrzeżu Jeziora Barlineckiego.5) RówneSkały „Czarcia Kazalnica” i „Czarcie Okno” — jedyne w województwie skały piaskowcowe wychodzące na powierzchnię.Stanowiska rzadszych ptakówNa terenie powiatu myśliborskiego stwierdzono ostatnio stanowiska rzadszych ptaków w następujących miejscowościach: 1) je z. Chłop — orzeł bielik;2) jeż. Czarników — czaple i żurawie; 3) Der-czewo — czaple i dropie; 4) Dyszno — czaple;5) G ł a z ó w — czaple, łabędzie, bąk i myszołów; 6) K a r-sko — czaple i bocian czarny; 7) NowogródekPomorski — żurawie; 8) Otanów — łabędzie;9) Różańsko — żurawie; 10) Sitno — łabędzie, żu-rawie, bąk i dropie; 11) Sc i echo w — żurawie i bo-cian czarny.ParkiB i e n i c z k i. Na uwagę zasługują stare drzewa okazałych rozmiarów: buki, klony, świerki, kasztanowce i dęby, zwłaszcza największy z nich, o obwodzie pnia 6,0 m.Dobropole. Duży park, mający wiele drzew starych, bardzo okazałych, a także sporo gatunków obcego pochodzenia. Wśród nich kolorowe odmiany klonu i jesionu oraz dość często spotykana w pomorskich parkach czerwonolistna odmiana buka . Po ścianie pałacu parkowego pnie się piękny winobluszcz pięciolistkowy .K i k o r z e. W niewielkim, lecz bardzo ładnym parku rośnie dużo starych, okazałych drzew, wśród nich świerk o trzech pniach, z których każdy ma około 2,0 m obwodu. Ozdobą parku są liczne drzewa czeremchy amerykańskiej .Rezerwat „Brodogóry”Rezerwat stepowy, o powierzchni 9,0 ha, na obszarze wzniesień nad jeziorem Miedwie, na jego południowym krańcu koło wsi Grędziec, w gromadzie Okunica, utwo-czony 14 II 1957 r. w celu zachowania reliktowego stanowiska roślinności ciepłolubnej. Murawy stepowe pokrywają tu strome zbocza morenowe wystawione do słońca, i stąd silnie się nagrzewające. W płatach muraw rośnie liczna grupa osobliwości florystycznych, jak ostnica włosowata , pajęcznica liliowata , ostrołódka kosmata , dzwonek syberyjski , głowienka wielokwiatowa , marzanka barwierska i driakiew wonna ; w przeszłości miał tu występować również miłek wiosenny, obecnie nie odnaleziony. Rezerwat ma również nieprzeciętne walory krajobrazowe. Roztacza się stąd wspaniały widok na jezioro i na nadmiedwieńskie torfowiska. Sam rezerwat szczególnie piękny jest na wiosnę i wczesnym latem, kiedy murawy tworzą różnobarwny od kwiatów kobierzec.Parki1) Karsko. Ładny park z dużymi powierzchniami trawników, z licznymi starymi drzewami. Bardzo interesujący jest cypryśnik błotny o obwodzie 2,7 m, z dużymi, bułowatymi korzeniami powietrznymi , które wystają nad powierzchnią gleby. Rosną tu również ładne, grube świerki, stare modrzewie, żywotniki, jałowiec sawiński , a z drzew liściastych — różne efektowne odmiany dębów, lipy, graby, buki, morwa biała oraz ozdobna, kwitnąca jesienią robinia lepka 2) Mielec in. Nieduży park, w którym rosną wyjątkowo stare i okazałe drzewa, o znacznych rozmiarach. Najgrubszy pień ma platan klonolistny (Platanus acerifolia) — 3,6 m obwodu i dąb czerwony (Quercus bo-— 212 —realis) — 2,75 m w obwodzie. Jest to park szkolny, przydatny również do celów dydaktycznych.Przelewice. Jest to najciekawszy park na Pomorzu i jeden z najwartościowszych ogrodów dendrologicznych w Polsce. Zgromadzono w nim ponad 500 gatunków i odmian rzadkich i cennych drzew. Są tu wspaniałe kolekcje świerków, cyprysików, jałowców i jodeł. Niektóre gatunki należą do największych rzadkości dendrologicznych w Polsce, jak jodła hiszpańska , sosna karłowata , świerk szydlaty, dąb pontyjski , palecznik chiński , klon kosmaty ambrowiec amerykański i wiele innych równie interesujących drzew. Wszystkie okazy drzew i krzewów mają tabliczki z nazwami, co pozwala poznać bogactwo i urodę tego pięknego arboretum.Sądów. Rozległy park, połączony z kompleksem leśnym, mający dużo starych, okazałych drzew i ozdobnych krzewów. Piękne są tu lipy, z których jedna osią-— 214 — gnęła obwód 5,8 m. Rośnie także wspaniały wiąz o obwodzie 5,6 m, który należy do największych okazów tego gatunku. Ładna i ciekawa jest aleja kasztanów jadalnych Wiosną zdobią park barwnymi kwiatami bzy lilaki i jaśminowce.5) Żabo w. Malowniczy park starych, okazałych drzew, otaczających piękne jeziorko z wysepką. Rosną tu potężne wiązy, lipy, topole, klony i świerki. Urodą i oryginalnym pokrojem dużych liści i długich przypominających strąki owoców zwraca na siebie uwagę katalpa Można tu ponadto obserwować ciekawe zjawisko zakorzeniania się zwisających konarów kasztanowców.Pomniki przyrody1) Lipiany„Dąb Piwowarów” — bardzo stary i piękny okaz drzewa.2) N i e w iel inWiązy — dwa stare drzewa w parku; jedno ma u podstawy 5,5 m obwodu i rozgałęzia się na dwa potężne pnie, drugie osiąga w obwodzie 4,5 m.3) R z e p 1 i n oWiąz — okazałe drzewo o obwodzie pnia 4,9 m.4) WierzbnoWiąz — dorodny okaz przy kościele, o obwodzie 4,5 m.5) ZiemomyślDą b — największy w powiecie okaz, o obwodzie rnia 9,55 m.Dęby — grupa starych drzew przy jeziorze Gardz-ko, dochodzących do rozmiarów 6,8 m w obwodzie.Stanowiska rzadszych ptakówNa terenie powiatu pyrzyckiego zarejestrowano stanowiska rzadszych i chronionych ptaków w następują-cych miejscowościach: 1) jezioro Będgoszcz — czaple i łabędzie; 2) Chabowo — żurawie; 3) Dolice czaple, żurawie i dropie; 4) Kluki — żurawie;5) Kłodzino — żurawie; 6) Krępcewo — czaple: 7) L i n i e — czaple; 8) L i p i a n y — bąk i kania ruda; 9) Lubiatowo — czaple; 10) jezioro Miedwie — czaple: 11) jezioro Płoń-Przywodzie — łabędzie, czaple, żurawie, dropie i orzeł bielik; 12) Pstrowice — żurawie i dropie; 13) Ryszewo — czaple; 14) S ą-d 0 w _ żurawie; 15) T e t y ń — żurawie; 16) W i e r z b-no — myszołów; 17) Zaborsko — czaple.
