Wśród ryb pod ochroną znajduje się tylko jesiotr za­chodni (Acipenser sturio). Niestety, gatunek ten na Po­morzu Szczecińskim trzeba uznać za wytępiony. Noto­wano co prawda wystąpienie jesiotra w Odrze pod Gry­finem i w rzece Redze, ale są to ostatnie pojawy tej wielkiej i cennej ryby.Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze bogactwa ryb Pomorza Szczecińskiego i Bałtyku jest ogromne. W Bał-tykb żyją i stanowią przedmiot połowów z ryb morskich przede wszystkim: śledź, dorsz, płastuga, szprot i ma-kre a, a z ryb wędrownych: łosoś, troć i węgorz. Od­łowów dokonuje się na morzu otwartym w strefie pe-lagialnej i i przydennej Bałtyku. Inne ryby żyją w przy­brzeżnym pasie morza. Do charakterystycznych rybszczecińskiego piaszczystego pobrzeża należą płastugi: stornia, gładzica i skarp, czyli turbot. W piasku żyją ponadto tobiasz i dobijak, a w przypadku, gdy dno po­kryte jest podwodnymi łąkami glonów lub trawy mor­skiej, pojawiają się małe rybki, o przedziwnych, egzo­tycznych kształtach, jak: iglicznia, wężynka, cierniczek, ostropłetwiec, babka mała i pocierniec. Ogółem w Bał­tyku na wysokości naszego wybrzeża żyje 40 gatunków ryb morskich, do których dołącza się kilka gatunków słodkowodnych.Ważną i bogatą w ryby przestrzenią wodną woje­wództwa jest Zalew Szczeciński, którego wody są okre­sowo bardziej lub mniej zasolone. W Zalewie Szczeciń­skim szczególnie obficie występują: węgorz, łosoś, troć, stynka, aloza, parposz i typowo słodkowodne: plocie, leszcze, szczupaki, certy i okonie. Ostatnio poważne straty w rybołówstwie na Zalewie wywołują zatrucia ryb przez ścieki przemysłowe.Dużych ilości cennych ryb dostarczają gospodarce licz­ne pomorskie jeziora. Najpospolitsze ryby żyznych je­zior to: płoć, okoń, szczupak, lin, wzdręga krasnopiórka, ukleja i jazgarz. Szczególną pozycję wśród jezior nasze­go terenu zajmuje jezioro Miedwie. Ze względu na swo­ją głębokość żywi takie rzadkie ryby jak sieja (Core-gonus lavaretus) i sielawa (C. albula). Słynna już sieja miedwieńska podlega ochronie i stanowi materiał w akcji zarybieniowej, mającej na celu przeciwdziałanie całkowitemu zniknięciu tego gatunku ryby w Polsce. Sieja uważana jest za gatunek reliktowy z okresu gla-cjalnego.Rzeki, a szczególnie ujściowy odcinek Odry, wykazują bogactwo ryb. Najpospolitsze są: leszcz, brzana, krąp, certa, sandacz i sum. W strumieniach o szybszym prą­dzie żyją: kiełb, koza, jelec i śliz. W wodzie płynącej wśród torfowisk, szczególnie zalesionych, przebywają: lin, miętus, karaś i pospolity wszędzie drapieżnik — szczupak.Fauna bezkręgowców bije ilością i różnorodnością form wszystkie poprzednie grupy zwierząt. Przede wszy­stkim należy tu najbogatsza w gatunki gromada owa­dów. Faunę owadów szacuje się na kilkanaście tysięcy gatunków. Owady spełniają liczne, różnorodne i nie­zwykle ważne funkcje w przyrodzie.Bogatą grupę stanowią owady roślinożerne, których masowe pojawy doprowadzają niejednokrotnie do wy­niszczenia roślin w uprawach, lasach i w zespołach na­turalnych. Szeroko znane są szkodniki objadające i mi­nujące liście drzew, wysysające soki roślinne, żerujące w drewnie pod korą bądź powodujące różnego rodzaju zniekształcenia pędów i wyrosła na liściach. Dużo spu­stoszeń dokonują często larwy owadów, głównie motyli. Znanymi szkodnikami są liczne muchówki, chrząszcze i pluskwiaki.Inne owady żywią się rozkładającymi się resztkami roślin i zwierząt i dzięki temu odgrywają doniosłą rolę w tworzeniu próchnicy i użyźnianiu gleby. Do nich na­leży pospolity żuk leśny (Geotrupes silvaticus). Niezwy­kle pożyteczne są owady zapylające kwiaty, od których zależy owocowanie roślin, plony w sadach i ogrodach; wśród nich najważniejsze są pszczoły i trzmiele. Istnieje również duża grupa owadów drapieżnych, żywiących się innymi zwierzętami, są między nimi kanibale ży­jące kosztem innych osobników tego samego gatunku. Drapieżcami są biegacze, mrówki oraz znane wszystkim dokuczliwe, krwiopijne komary, meszki, ślepaki, bąki, i wiele innych przedstawicieli muchówek.W bogatej faunie owadów Pomorza Szczecińskiego duża grupa owadów rzadkich bądź bardzo pożytecz­nych podlega ochronie. W starych dębach żeruje rzadki, wielki, brązowy chrząszcz o długich czułkach — kozio-róg dębosz (Cerambyx cerdo). Znane stanowiska kozio-roga znajdują się w Bielinku nad Odrą i w Puszczy Bukowej. Równie rzadki jest ciemnobrązowy chrząszcz jelonek (Lucanus cervus), którego samiec ma wielce egzotyczny wygląd, dzięki posiadaniu długich, pięk­nych, skierowanych do przodu czułków. W przeszłości występowała w Puszczy Bukowej piękna, z błękitnymi, aksamitnymi okrywami nadobnica alpejska (Rosalia al­pina), przypuszczalnie jednak już wyginęła. Chronione są długonogie chrząszcze — biegacze. Nierzadki na Po­morzu jest największy krajowy przedstawiciel biega­czy — biegacz skórzasty (Carabus coriaceus) oraz na łą­kach i w ogrodach — biegacz wręgaty (Carabus can­cellata). W lasach żyje ładny tęcznik liszkarz (Caloso­ma sycophanta) z zielonymi błyszczącymi okrywami i tęcznik mniejszy (C. inquisitor) miedzianej barwy. Do chronionych motyli należy pięknie kolorowy paź że-glarek (Papilio podalirius), którego jasnożółte skrzydła mają kontrastowo czarne paski i charakterystyczne po-marańczowo-niebieskie oczko. Bardzo rzadko o zmierz­chu spotkać można ćmę zmierzchnicę trupią główkę (Acheronita atropos). Jest to jeden z największych u nas motyli, o rozpiętości skrzydeł ok. 12 cm; na czarnym tu­łowiu widoczny jest rysunek przypominający trupią czaszkę.Z ciekawszych owadów Pomorza Szczecińskiego wy­mienić można ponadto ozdobę pomorskich buczyn mo­tyla lotnicę zyskę (Agliu tau) oraz motyla z epoki lodo­wej — szlaczkonia cytrynka (Colias palaeno europome), utrzymującego się tylko na torfowiskach wysokich, a także rzadką ważkę zalotkę białoczelną (Leucorrhiniaalbifrons), występującą na Wolinie i znaną tylko z nie­wielu stanowisk w Polsce. Na nadmorskiej plaży wy­stępują charakterystyczne drapieżne chrząszcze — trzy-szcz nadmorski (Cicindela maritima) i piaskowy, czyli plamiec (C. hybrida); lejkowate zagłębienia w piasku tworzą larwy mrówkolwa (Myrmeleon). Na ciepłych zboczach doliny Odry, a szczególnie w rezerwacie w Bie­linku, żyją w murawach stepowych charakterystyczne owady kserotermiczne, pochodzące z południa.Inne grupy zwierząt bezkręgowych na Pomorzu nie zostały jeszcze dostatecznie zbadane. Warto wspomnieć o chełbii modrej (Aurelia aurita), meduzie, która unosi się w wodach przybrzeżnych Bałtyku w końcu lata i je­sienią w postaci opalizującego parasola. Fale wyrzucają często chełbie na plażę, ale wtedy ich galaretowate ciało traci swoje piękne kształty.Zbieracze muszelek na plaży spotykają często białe eliptyczne, gładkie skorupki naszej najokazalszej bał­tyckiej małży, którą jest małgiew piaskołaz (Mya are-naria). Trafiają się także karbowane skorupki serców­ki jadalnelj (Cardium edule) i ładne różowe muszelki rogowca bałtyckiego (Macoma bdltica). O zmierzchu na brzegu morza podnoszą się jak przyziemna mgiełka ogromne i.ości spłoszonych maleńkich skorupiaków — zmieraczkćw (Talitrus saltator). W Zalewie Szczeciń­skim żyje podobny do nich rozskocz (Orchestia cavima-na) bardzo rzadki, mający niewiele stanowisk w Euro­pie. Osobliwością nadmorskich lasów jest duży ślimak — nagi, lśnią :oczarny ślinik wielki (Arion empiricorum), gatunek za|chodni, mający u nas wschodnią granicę za­sięgu.Utrzymanie bogatego świata zwierzęcego na Pomorzu Szczecińskim jest jednym z naczelnych postulatów ochrony ojczystej przyrody.Fauna gadów i płazów ma stosunkowo nielicznych przedstawicieli na terenie Pomorza Szczecińskiego, jed­nakże dzięki bogactwu wód, torfowisk i lasów utrzy­mują się nawet gatunki najrzadsze, podlegające ochro­nie. Duże zainteresowanie budzi aktualnie sprawa wy­stępowania żółwia błotnego (Emys orbicularis). Do nie­dawna żył na torfowiskach Puszczy Goleniowskiej w rejonie między Zalewem, Łożnicą i Żółwią Błocią. Po­szukiwania w ostatnich czasach nie przyniosły rezulta­tu i istnieje obawa, że ten rzadki gatunek został wy­tępiony.Coraz rzadszy staje się również gniewosz plamisty, zwany też miedzianką (Coronella austriaca). Utrzymuje się na Uznamie i Wolinie, jest niejadowity, ale z racji ciemnych plamek na grzbiecie bywa uważany za żmiję i nierzadko zabijany. Podobny los spotyka ciemnostalo-wego zaskrońca (Natrix natrix) i miedzianego padalca (Anguis fragilis), którym również przypisuje się jado-witość. Jadowita i wyjęta spod ochrony jest tylko żmija zygzakowata (Vipera berus). Żyje nielicznie na całym obszarze Pomorza, szczególnie w dużych lasach. Na pół­wyspie Przytor na Wolinie występuje niebezpieczna aksamitno-czarna odmiana żmii zygzakowatej. Zaskrońce, z którymi możemy się spotkać najczęściej nad wodami, odróżnić można od jadowitej żmii po dwóch żółtych plamach, dobrze widocznych z tyłu głowy. Spłoszone na brzegu zaskrońce uciekają do wody i płyną z wynurzoną głową wykonując charakterystyczne wężowe ruchyciała.Pospolitymi gatunkami gadów są na całym obszarze jaszczurki: zwinka (Lacerta agilis) i żyworodka (L. vi­vipara). Jaszczurkę zwinkę najliczniej spotkać można w suchych borach, w miejscach słonecznych, na porę­bach. Rzadsza jest jaszczurka żyworodka, którą rozpoz­nać można po pomarańczowym spodzie ciała z czarny­mi plamkami. Obie jaszczurki podlegają ochronie.Z płazów najpospolitsze są żaby: wodna, trawna, moczarowa i śmieszka, występujące masowo w rozmai­tych zbiornikach wodnych i urządzające w maju swoje piękne i charakterystyczne koncerty wieczorne. Częsty wszędzie jest także kumak nizinny (Bombina bombina), mała, oliwkowa żabka, z niebieskopomarańczowym spo­dem. To właśnie jękliwe kumkanie kumaka wybija się w czasie wieczornych koncertów ponad rechotanie in­nych żab; kumak podlega ochronie. W polu żyje grze-buszka ziemna, czyli huczek (Pelobates fuscus), szara ropuszka kryjąca się w ziemi i polująca tylko w nocy. Huczek ze względu na swój tryb życia jest mało znany, ale pożyteczny i podlegający ochronie. Bardzo pożytecz­ne i wymagające ochrony są również ropuchy: zwyczaj­na (Bufo bufo), zielona (B. viridis) oraz paskówka (B. ca­lamita), która jest u nas z ropuch najrzadsza. Najprzy­jemniejszą i najładniejszą z żab jest rzekotka drzewna (Hyla arborea), która poza wodnym okresem godowym w maju, żyje wśród liści na krzewach i drzewach w roz­maitych typach lasów liściastych. Jest zielona, dosko­nale przystosowana barwą do otoczenia i dlatego trudna do zaobserwowania; podlega ochronie.Z płazów ogoniastych spotkać można na całym obsza­rze Pomorza traszki, aczkolwiek niezbyt licznie. Szaro-brązowa traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) przewa­żającą część roku spędza na lądzie, w norach i w piwniCAch, a tylko w maju żyje w wodach stojących. W tym ie samiec na okres godów uzyskuje wzdłuż grzbietu ogona wysoki, ząbkowany grzebień. Czarna traszka bieniasta (Triturus cristatus) pędzi lądowy tryb a tylko latem, zimuje natomiast w wodzie, zagrze-w mule.

Comments

comments