SPACER PO USTCE HISTORIA I TURYSTYKA
Ustka — miasto portowe, kąpielisko nadmorskie i wczaso-wisko — położona jest w powiecie słupskim, nad Bałtykiem przy ujściu Słupi do morza, w otoczeniu lasów iglastych i liściastych, 19 km od Słupska. Liczyła w r. 1969 9 tys. mieszkańców, zajmuje 9,5 km2 powierzchni.Ustka była dawniej kaszubską osadą i przystanią rybacką, zlokalizowaną w miejscu, gdzie Słupia wpada do morza. Ludność zamieszkująca Ustką w okresie XI—XIII w. — podobnie jak pozostałe osady rybackie na zachód i wschód aż po Szczecin i Gdańsk — była ludnością słowiańską.Pierwsza wzmianka o Ustce pochodzi z r. 1310. Dotyczy ona nadania przez margrabiów brandenburskich Waldemara i Jana lokacji osadzie Słupsk oraz prawa wolnej od cła i opłat żeglugi na rzece od miasta w dół aż do morza. Po odebraniu Brandenburczykom tych ziem w r. 1317 przezksięcia Warcisława IV, Ustka należała do Pomorza Zachodniego aż do r. 1648.Doceniając korzyści płynące z morskiej drogi handlowej, władze miasta Słupska dążyły do coraz silniejszego związania się z portem. Podjęto więc starania o włączenie do Słupska obszarów położonych po obu stronach rzeki (17–kilometrowy pas), co ostatecznie zatwierdzone zostało w dniu 2 lutego 1337 roku. Dokument ogłoszony z tej okazji stwierdza m.in.:Od momentu podpisania tego aktu, aż przez pięć i pół wieku Ustka związana była gospodarczo ze Słupskiem. Następstwem tego było jednocześnie wybudowanie portu, który istniał już od r. 1337. Rozbudowa portu i zagospodarowanie ujścia rzecznego były bezpośrednią przyczyną ożywienia gospodarczego Słupska, jak również rozwoju Ustki.Słupsk, dzięki bezpośredniemu połączeniu z morzem oraz współpracy z Hanzą (do tego stowarzyszenia handlowego należała Ustka od r. 1382) bardzo szybko się rozwijał. Szczególnie w latach 1356—1476, w czym duży udział miał port w Ustce. W okresie tym Słupsk poprzez port ustecki utrzymywał szerokie kontakty handlowe np. z Darłowem, Kołobrzegiem, Szczecinem, Lubeką, Gdańskiem, Elblągiem, Toruniem i Rostoką. Ponadto utrzymywał kontakty handlowe z Flandrią, Holandią i Anglią. Do przywożonych artykułów należały przede wszystkim: śledzie (podstawowy artykuł spożywczy szerokich warstw społecznych), sól (z Kołobrzegu i Lubeki), sukno (z Flandrii i Anglii), wina, korzenie, olejki oraz futra (z krajów północnych i wschodnich). Wywożono natomiast: bydło, owoce, łososie, zboże, drewno, miód, smołę oraz wyroby miejskiego rzemiosła (beczki, ozdoby bursztynowe, itp.).W okresie korzystnej koniunktury gospodarczej (lata 1358—1600) przez port ustecki przewijało się rocznie około40 statków. W latach 1497—1657 wypłynęło z Ustki przez cieśninę Sund na inne morza ponad 160 statków (w tym samym czasie ze Szczecina — 5515, Kołobrzegu — 1453, Koszalina — 5, Darłowa — 287).Po r. 1600 w interesie bogatych kupców (wielu z nich zasiadało w radzie miejskiej), dla ograniczenia szerszej inicjatywy żeglugowej, podwyższono podatki na konserwację nabrzeży i falochronu. W tym samym celu — pod pozorem ochrony lasu — pojedynczym armatorom zezwalano na budowę tylko jednego statku w ciągu 7 lat. W wyniku tych zarządzeń następował powolny upadek gospodarczy Słupska (zaniedbany i zamulony port). Drobni kupcy, rybacy, rzemieślnicy i żeglarze z Ustki próbowali uzyskać w tej sytuacji równouprawnienie gospodarcze. Na tle kilkuletnich sporów w r. 1623 doszło do otwartego buntu przeciw radzie miejskiej i choć spór rozstrzygnięto na korzyść Słupska — to jednak mieszkańcy Ustki wymusili przeprowadzenie niezbędnych napraw i ulepszeń portu. Realizacji tych prac przeszkodziła jednak wojna trzydziestoletnia (1618—1648).Po zawarciu pokoju westfalskiego (24 X 1648 r.) i przejęciu władzy przez księcia brandenburskiego Fryderyka Wilhelma port w Ustce w dalszym ciągu podupadł, a unieruchomiony został prawie całkowicie w wyniku silnego sztormu w r. 1643. W r. 1656 flota handlowa Słupska liczyła 11 statków, należących do 4—9 kupców. Ujemny wpływ na rozwój portu miał także wielki pożar w r. 1719, który całe miasto zamienił w pogorzelisko. O upadku gospodarczym portu świadczyć może fakt, że w r. 1752 flota handlowa składała się zaledwie z 4 statków.Pewne ożywienie nastąpiło dopiero w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Według S i e v e r s a w r. 1805 flota handlowa liczyła 12 statków (łączna pojemność wynosiła 1496 łasztów, załogi w sumie — 119 ludzi), a kontakty handlowe — poza portami pruskimi i pomorskimi — objęły Anglię, Holandię, Francję, Danię, Norwegię i Szwecję. Po wojnach napoleońskich dokonano koniecznych prac w porcie: pogłębiono (do 2 m przy średnim staniewody) i umocniono nabrzeża; prace te zakończono w r. 1820. W r. 1831 port przejęty został przez władze pruskie, a likwidacja ostatnich praw Słupska do Ustki i jej zupełna samodzielność nastąpiła w r. 1900. Było to korzystne zarówno dla rozwoju portu, jak i miasta. Nastąpiła rozbudowa oraz ożywienie gospodarcze Ustki, czego dowodem było ciągłe zwiększanie się liczby ludności (np. w r. 1818 — 2364, 1925 — 3876, 1936 — 4085 i 1938 — 4513 mieszkańców). Rozbudowa połączeń komunikacyjnych w drugiej połowie XIX w. (szosa Ustka-Słupsk w r. 1835, linia kolejowa Słupsk — Ustka w r. 1878 oraz droga Ustka-Darłowo w r. 1835) wpłynęła na dalszy rozkwit Ustki. Prawa miejskie Ustka uzyskała dopiero w r. 1935.Po wyzwoleniu Ustki przez wojska 2 Frontu Białoruskiego, które nastąpiło w dniu 8 marca 1945 r., rozpoczął się nowy etap rozwoju miasta i portu (w maju 1945 r. mieszkało tutaj zaledwie 72 obywateli polskich). Rozwój miasta związany był głównie z ponownym uruchomieniem portu. W drugim półroczu r. 1947 przeładowano już 161 tys. ton ładunków, a do lipca 1948 r. przyjęto ogółem 1000 statków. Od roku 1951, po przeprowadzeniu koniecznych inwestycji Ustka spełniała funkcję portu rybackiego.W r. 1952 utworzono Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich „Korab'”, a w r. 1954 — Spółdzielnię Pracy Rybołówstwa Morskiego „Łosoś”, które z roku na rok osiągają coraz lepsze wyniki. Wymienione jednostki gospodarcze posiadały w r. 1969 na swym wyposażeniu 7 łodzi motorowych, 6 super trawlerów 25-metr owych oraz 44 kutry 17-metr{)we. Dzięki dobremu wyposażeniu oraz odpowiedniemu przygotowaniu załóg produkcja globalna „Korabia” ciągle wzrastała; np. w r. 1955 wynosiła 34 min zł, w r. 1960 — 103,3 min zł, a w r. 1965 — 174,6 min zł. Przedsiębiorstwa te zatrudniają łącznie ponad 1000 osób. Dobry sprzęt pływający i połowowy pozwala osiągać im rekordowe wyniki. W Ustce dobrze rozwija się również rybołówstwo indywidualne, które posiada 9 kutrów i 7 łodzi.Na koniec r. 1945 z inicjatywy Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni uruchomiona została w Ustce stocznia, która już na początku r. 1946 rozpoczęła produkcję łodzi rybackich. Obecnie stocznia produkuje małe jednostki pływające: drewniane, aluminiowe (pierwsze dwie łodzie aluminiowe oddano do użytku w sierpniu 1960 r.; zakupiła je Brazylia) oraz plastikowe. Już od r. 1967 stocznia w Ustce produkuje również ogniotrwałe łodzie ratunkowe, które uzyskały wysoką ocenę wśród specjalistów. Stocznia na przestrzeni ostatnich lat rozwija się w szybkim tempie. W r. 1970 zakończono kolejny etap jej rozbudowy, co pozwoli na dalszy wzrost produkcji eksportowej.Turystyka w UstceUstka jest znanym kąpieliskiem, jednym z największych ośrodków wczasowo-wypoczynkowych na środkowym wybrzeżu. Klimat jest tu łagodny, z wybitnymi cechami morskimi. Lata są na ogół dość ciepłe, z przeciętną temperaturą 16,6°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, ze średnią temperaturą 16,7°C. Panuje tu długa i ciepła jesień (średnia temperatura około 14°C), zimy są łagodne, wiosny nieco opóźnione. Ilość opadów większa w lipcu (97 mm) niż w sierpniu (73 mm), rocznie waha się średnio w granicach 600—650 mm. Stopień czystości powietrza — identyczny jak w górach. Ruchliwość powietrza nad morzem jest duża i wyjątkowo zdrowa dla dzieci. Klimat w rejonie Ustki ma właściwości lecznicze szczególnie dla osób cierpiących na nadciśnienie krwi. Duży wpływ na te korzystne warunki klimatyczne mają lasy otaczające Ustkę.Turystów przyciąga głównie: szeroka i drobnoziarnista plaża, kryształowo czysta woda (bez wodorostów), możliwość kąpieli w podgrzewanej morskiej wodzie. Ponadto Ustka posiada piękne molo, promenadę-park nadmorski oraz dobrze zagospodarowaną plażę.O korzystnych warunkach środowiskowych i klimatycznych, a tym samym zdrowotnych > wypoczynkowych, świadczyć może fakt, że już w połowie XIX w. Ustka znana była jako kąpielisko. Pierwsi turyści pojawili się tu w r. 1832(38 rodzin), a podróż ze Słupska do Ustki odbywała się wówczas pocztą konną i trwała około 2 godzin.Rozwój uzdrowiska postępował dość szybko — już w r. 1904 przybyło 2294 gości. W r. 1870 utworzono towarzystwo kąpielowe, a w r. 1914 wybudowano łazienki z 75 kabinami. Pod koniec XIX w. założono w Ustce szkołę nawigacyjną, którą zlikwidowano w r. 1910 na skutek ciągłych trudności gospodarczych (np. w latach 1902 i 1903 brak było uczniów).Obecnie Ustka jest nowoczesnym ośrodkiem wczasowo–turystycznym, przyjmującym rocznie ponad 30 tys. wczasowiczów oraz około 10 tys. wycieczkowiczów w ramach wypoczynku sobotnio-niedzielnego i popołudniowego. Są tu nowoczesne domy wypoczynkowe FWP, ośrodki wypoczyn-kowo-kolonijne zakładów pracy, ośrodki STW „Gromada” i inne.Ustka ma bardzo dobre połączenia komunikacyjne ze Słupskiem (koleją i autobusami PKS — kilkanaście połączeń na dobę). W sezonie letnim ma bezpośrednie połączenie kolejowe z Wrocławiem, Katowicami i Rzeszowem oraz autobusowe — z Warszawą, Bydgoszczą i Koszalinem. W lecie istnieje także możliwość 2-godzinnych rejsów statkiem po morzu.Dzięki tym wszystkim walorom Ustka jest cenionym kąpieliskiem w całej Polsce.Spacer po UstceZe Słupska dojeżdżamy autobusem lub pociągiem (19 km), jadąc do Bydlina wzdłuż lewego brzegu Słupi i przecinając ją ponownie tuż pod Ustką. Po wyjściu z dworca i przejściu wiaduktem nad torami idziemy w prawo ul. Dworcową, po czym skręcamy w ul. Słupską, przedłużeniem której jest ul. Marynarki Polskiej. Ulica ta uważana jest za najstarszy ciąg drożny Ustki, który wspólnie z obecną ul. Kosynierów tworzył dawniej osadę typu owalnicy.Idąc ul. Marynarki Polskiej po lewej stronie mijamy kino „Delfin”, a po prawej kościół pseudogotycki z r. 1882, w którym znajdują się resztki wyposażenia dawnej świątyni (m. in. dwa pająki barokowe z lat 1705 i 1707). Dalej mijamy szereg sklepów, zakładów usługowych, kawiarni, itp. Pod numerem 16 znajduje się restauracja „Pod S t r z e c h ą” w stylu marynarskim. Godnymi uwagi są nieco już przebudowane domy klasycystycz-n e z około r. 1800 pod numerami 16 i 46.W starszej części Ustki (północnej) spotkać można domy podobne do chałup wiejskich, szkieletowe, często piętrowe. Kilka z nich posiada pięknie rzeźbione klasycystyczne drzwi frontowe (np. przy ul. Marynarki Polskiej pod numerami 22, 29, 59 i 71). Przed portem po lewej stronie znajduje się muzeum poświęcone zagadnieniom morza i rybołówstwa. Wystawa obejmuje m. in. modele dawnych statków rybackich, sprzęt, narzędzia rybackie itp.Dalej na wprost, wzdłuż kanału, widoczna jest radio-latarnia morska. Początki latarni morskiej w Ustce datują się z r. 1871, kiedy to na maszt stacji pilotów wcią-gano aparaturę podsycaną naftą. Światło było stałe, czerwone, o zasięgu 6 mil morskich (znajdowało się 11,6 m n.p.m.). W r. 1892 zbudowana została nowa stacja pilotów, jednak jej światło, wysokość i zasięg pozostały bez zmian. Dopiero w r. 1904 zmieniono charakterystykę światła na białe, przerywane. Po wyzwoleniu pierwsze sygnały latarnia rozpoczęła nadawać 15 listopada 1945 roku.Po zwiedzeniu latarni przechodzimy spacerkiem po molu, po czym wracamy i idziemy wzdłuż morza (ul. Limanowskiego), piękną, pełną kwiatów i zieleni promenadą. Z prawej restauracja „Bałtyk” oraz bary i kioski. Po krótkim wypoczynku skręcamy w ul. Stefana Żeromskiego i zmierzamy co pl. Wolności, na którym stoi pomnik Żołnierzy Armii Radzieckiej. Następnie skręcamy w ul. Bohaterów Stalingradu i dochodzimy ponownie do ul. Marynarki Polskiej (obok kina „Delfin” w parku można wypocząć).
