Szlak Pomników Walki i Męczeństwa, znaki żółte — 42 km.Szlak prowadzi wokół Chełma zapoznając turystów z miejscami pamięci narodowej. Rozpoczyna się pod pomnikiem Braterstwa Broni na pl. Obrońców Stalin­gradu, biegnie ul. Lwowską do miejsca straceń z o-kresu II wojny światowej, na tzw. Targowicę (plac targowy), skąd skręca w lewo na grunty wsi Bazyla-ny i polną drogą prowadzi na teren dawnego obozu jenieckiego, w którym zginęło około 100 000 jeńców radzieckich. Następnie ul. Przechodnią biegnie na Wy­soką Górkę i przez Park XXX-lecia, mijając po dro­dze fabrykę obuwia doprowadza do Borku, .gdzie znaj­duje się cmentarz jeńców radzieckich, a nieco dalej w lesie — miejsce, w którym hitlerowcy zbudowali krematorium polowe i dokonywali egzekucji na lud­ności. Szlak kieruje się obok rezerwatu Wolwinów i ul. Kilińskiego zmierza do Gmachu PKWN. W jego fa­sadzie znajduje się tablica upamiętniająca działalność PKWN. Kolejnym etapem szlaku jest ul. Okszowska, przy której położony jest cmentarz jeniecki z czasów II wojny światowej, stąd polna droga prowadzi do Bieławina. Jest tu grodzisko i ruiny wieży strażniczej, pochodzącej prawdopodobnie z X wieku. Stąd szlak zmierza w stronę przedmieścia Chełma o nazwie Ho­rodyszcze i dalej ul. Ceramiczną (koło cegielni) do­chodzi do szpitala, obok którego jest mogiła 440 pa­cjentów, ofiar hitleryzmu. Następnie przez szczyt Dzie­wiczej Góry, gdzie ongiś był gród wczesnośredniowiecz­ny szlak brzegiem podmiejskiego lasku, kieruje się do Kumowej Doliny pod Chełmem. Znajduje się tu miejsce straceń z czasów ostatniej wojny. Przez przed­mieścia Majdan i Trubaków trasa prowadzi do miej­sca wyjścia.Szlak I Armii Wojska Polskiego, znaki niebieskie —i35 km.Szlak ma początek pod pomnikiem upamiętniają­cym forsowanie Bugu przez wojska polskie w dniu 21 lipca 1944 roku. Wystawiono go na dorohuskich bło­niach, koło mostu na Bugu. Stąd przez osadę Doro­husk kieruje się przez Zalisocze, Teosin, Turkę ku wsi Barbarówka. Droga prowadzi przez tereny pod­mokłe, miejscami zabagnione, torfowiskowe. Jest to ob­szar Obniżenia Dubienki, stąd też typowy krajobraz nizinny, Poza ostatnimi budynkami Barbarówki znaj­duje się wczesnośredniowieczny kurhan. Dalej droga dociera do małej wsi Puszki, a stąd do Stefanowa. Następnie, przez rozległe, zabagnione łąki biegnie do wsi Kroczyn. Stąd polna droga (ok. 4 km) dochodzi do dużej wsi Pławanice. Znajduje się tu zabytkowy kościół z 1828 roku. We wsi sklep i przystanek auto­busowy. Z Pławanic trasa biegnie na zachód (ok. 250 m). W rozwidleniu dróg skręca na północ i dochodzi do kolonii Kamień (1,5 km). Dalej szlak wiedzie w kierunku zachodnim i po przejściu 3,7 km droga pol­na doprowadza do budynków kombinatu cementowe­go. W odległości 1 Jim znajduje się’ rezerwat Wolwi-nów, gdzie przedmiotem ochrony jest roślinność laso-stepu. Stąd szosą hrubieszowską, przez podmiejski las Borek, .dochodzi do wschodnich peryferii Chełma, zwa­nych Działkami. Dalej ulicami Kilińskiego i 22 Lipca szlak biegnie do Gmachu PKWN, by ul. Odrodzonego Wojska Polskiego, przez Park XXX-lecia, Wysoką Gór­kę, ul. Lubelską oraz 3 Maja doprowadzić do pl. Sta-lingradzkiego, gdzie wznosi się pomnik Braterstwa Broni.Szlak Rezerwatów Przyrody, znaki zielone — 95 km. Szlak rozpoczyna się w Wojsławicach. Z rynku biegnie na północny zachód w stronę wsi Stadarnia. Stąd prowadzi dalej skrajem lasu, mijając wieś Sar­niak, a następnie do kolonii Wierzbica i Majdanu Leś-niowskiego. 600 metrów dafcj, w stronę Chełma, na północ, skręca w głąb lasJ Po wyjściu, na otwarty teren dociera do Kumowa Majorackiego, leżącego już na obszarze Pagórów Chamskich. Przechodzi przez wzgórze kredowe do wsi .Mołodutyn, a stąd do Stra-chosławia, dużej wsi ulicdwki. Następnie mijając Stru-pin i Borek, prowadzi dj rezerwatu Wolwinów. Dalej szlak przebiega ulicami Chełma: Hrubieszowską, Mar­chlewskiego i Batorego iochodząc do pl. PKWN, skąd ulicami Świerczewskiego i Kolejową kieruje się w stronę cmentarza jenieckiego położonego przy ul. Ok-szowskiej. Kolejnym j/go etapem jest wieś Bieławin, skąd wiedzie na półnooiy zachód, do lasu stańkowskie-go. Mijając wieś Horfdyszcze i Parypse, polna droga prowadzi do Stawskin Góry. Jest tu rezerwat stepo­wy z unikatowym diewięćsiłem popłocholistnym. Pod­mokłym terenem, pfcez Zadębie, szlak biegnie lasem do wsi Pniówno, a stąd do kolonii Bachus, gdzie jest rezerwat leśny. Tu (kręcą w lewo, na południowy za­chód, i przez wieś iusówno i Syczyn dochodzi do Cy­cowa. Przez Wólkę Cycowską prowadzi do Świerszczo­wa. Znajduje się ju malownicze jeziorko iródłączne, które wraz z otaczljącym je torfowiskiem stanowi re­zerwat przyrody. Ze Świerszczowa trasa, mijając Za­górze i Wereszczyn kieruje się do Andrzejowa, w po­bliżu którego jest wczesnośredniowieczne grodzisko. Stąd już tylko 1 km do Urszulina, leżącego przy szo­sie z Lublina do Włodawy, w którym szlak się koń­czy.Szlak Kościuszkowski, ztnaki niebieskie — 45 km. Szlak rozpoc2yna się na rynku w Dubience. Stąd biegnie na południe, przez most na Wełniance, która jest dopływem Bugu. Dalej szosą prowadzi do Staro-siela nad Bugiem, gdzie znajduje się ośrodek wczaso­wy. Drogą wzdłuż lasu dochodzi do wsi Janostrów i dalej przez lasy strzeleckie, gdzie w pobliżu szlaku jest jedyny w województwie rezerwat faunistyczny, chro­niący gniazdcwisko orlika krzykliwego. Prowadząc w kierunku południowym po około 3 km dociera do sie­dziby nadleśnictwa Strzelce mieszczącej się w daw­nym pałacyku myśliwskim Zamoyskich. Stąd szlak na­dal biegnie lasem sosnowym na południe aż do leśni­czówki Strzelce (3 km). Następnie skręca w prawo, na zachód, i leśną dróżką dochodzi do kolonii Horoszko-wice-Kłopot (2,5 km) leżącej na skraju lasów strzeleckich. Dalej wiedzie drdią polną, później utwardzo-ną w kierunku południowj-zachodnim j mijając wieśStrzelce zmierza do Racłjorowic-Zaniża, miejscowoś-ci położonej przy szosie O^ełm—Hrubieszów. Z Raci-borowic prowadzi do Kurm&iowa (1,2 km), gdzie znaj-duje się dawna XVIII-wieczrn cerkiew unicka, w któ-rej mieści się obecnie szkołl. W odległym około 2,5km Busieńcu, w lesie, niedśeko drogi wiodącej doPutnowic jest wczesnośredniowieczne grodzisko, zwa-ne Kopanką. Dalej idąc w kiy-unku zachodnim przezPutnowice Wielkie i Wólkę POtnowską mija położonyobok Turowiec i dochodzi do malowniczo położonejmiejscowości Huta. Stąd utwardloną drogą biegnie doWojsławic, gdzie kończy się prir pomniku Kościusz-ki.Szlak Ariański, znaki żółte — 45 km.Szlak rozpoczyna się w pawłovtskim rynku i bie-‚ gnie szosą na południe do Rejowca Fabrycznego (4 km). Po lewej stronie tuż przy szosie wznosi się oka­zały kopiec z czasów wczesnego średniowiecza. Po prawej rozciąga się rozległa odkrywka kopalni mar-gla, z której korzysta rejowiecka Cementownia „Po­kój”. Dalej szlak zmierza w strorę stacji kolejowej, a potem na południe do wsi Siedliszczki (1,5 km) i do Marynina (0,5 km). Polną drogą doprowadza do Hru-szowa (1 km), gdzie na gruntach PGR-u, nad stawem, jest duży kopiec—mogiła powstańców z 1863 roku. Da­lej trasa prowadzi na południe do wsi Krynica, gdzie na wzgórzu wznosi się wysoka, smukła budowla zwa­na Grobiskiem. Jest to prawdopodobnie kaplica gro­bowa znanego działacza sejmowego, arianina, Pawła Orzechowskiego. Roztacza się stąd wspaniały widok na okolicę. W odległości 4 km na południe leży wieś Krupe. W starym parku są ruiny zamku wzniesione- . go na przełomie XVI i XVII wieku przez Pawła O-rzechowskiego. W pobliżu stoi dworek Rejów z XVIII wieku. Szlak prowadzi drogą przez wieś i przecina szosę chełmską, pozostawiając po prawej stronie koś­ciół (dawna cerkiew). Stąd biegnie do Siennicy Kró­lewskiej (5 km) oraz dalej do Siennicy Różanej, daw­nej posiadłości Mikołaja Reja i Mikołaja Sienickiego. Z Siennicy wiedzie na południe przez wieś Baraki (2 km) i Łukaszówkę (2,5 km), przecina szosę Krasny­staw—Wojsławice i dochodzi do wsi Surhów, malow­niczo położonej na zboczu doliny Wojsławki. Jest tu zabytkowy dwór w starym parku. Stąd przez Brzezi­ny i dalej wzdłuż szosy doprowadza do Kraśniczyna, gdzie przetrwał murowany zajazd z końca XVIII wie­ku i cerkiew pounicka z połowy XIX wieku. Wiodąc dalej na południe dociera do wsi Drewniki (5 km), prowadząc przez okolice typowe dla Działów Grabo-wieckich, bogato urzeźbione, pagórkowate, z licznymi wąwozami lessowymi. Stąd biegnąc na południowy za­chód przecina granicę województwa zamojskiego i do­chodzi do Skierbieszowa. Szlak PKWN, znaki czerwone — 45 km. Szlak rozpoczyna się w Chełmie przy pomniku Bra­terstwa Broni, na pl. Stalingradzkim i biegnie w dół ul. Lubelską, przy której mieści się Muzeum PKWN. Jest to budynek dawnej drukarni „Zwierciadło”, gdzie odbito pierwszy nakład Manifestu Lipcowego. Stąd przez miejski park, doliną Uherki dochodzi do przed­mieścia Trubaków (400 m), mija browar i przedmieś­cie Majdan (1,7 km), a następnie kieruje się na północ ku szosie rejowieckiej. Po przejściu 0,5 km szosą skręca i drogą leśną prowadzi do Kumowej Doliny (500 m) — miejsca straceń z czasów okupacji. Stąd przez las po­rastający Pagór Janowski dochodzi do kolonii Janów (1,5 km). Dalej pagórkowatym terenem, porośniętym z rzadka lasem, szlak biegnie w kierunku zachodnim do wsi Podgórze (1,2 km) położonej na stoku wzniesie­nia. Prowadzi malowniczą okolicą przez wsie Henry-sin (1,2 km), Bieniów (2,1 km) do Zyngierówki (1 km) ; dalej do Pawłowa (2,1 km), gdzie jest znany ośrodek garncarski. Stąd wiedzie do wsi Kanie, a następnie przechodzi przez teren zalesiony, nizinny, z licznymi stawami rybnymi, kierując się na zachód do Wólki Kańskiej (2,4 km). Po drodze mija okazały dąb z u-mieszczonym na nim obrazem. Po przejściu przez wieś prowadzi lasem liściastym, następnie podmokłymi te­renami łąkowymi i przekracza Kanał Wieprz-Krzna, a później mostem — rzekę Wieprz. Na łąkach obok Ewopola znajduje się wczesnośredniowieczne grodzisko lędziańskie. Przez Oleśniki trasa zmierza do Trawnik (1,6 km). Tu, w miejscu dawnego obozu pracy, gdzie zginęło około 20 tys. ludzi wznosi się pomnik. W Traw­nikach są Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Trawe-na”. Trasa kończy się przy stacji kolejowej. Szlak Partyzantów, znaki czerwone — 75 km. Szlak przebiega przez obszar Pojezierza Łęczyńsko–Włodawskiego pokryty licznymi lasami, jeziorami oraz bagnami. W okresie okupacji hitlerowskiej tereny te stanowiły bazę licznych oddziałów partyzanckich pol­skich i radzieckich. Szlak rozpoczyna się przy przy­stanku PKS w Urszulinie leżącym na trasie Lublin— Włodawa. Stąd kieruje się uliczką na zachód, w stro­nę Dębowca (3 km) i dalej do wsi Grabniak. W od­ległości 2,3 km położone jest jezioro Sumin, a nieco dalej w kierunku północnym jezioro Rotcze, którego brzegiem północnym, przecinając po drodze szlak nie­bieski, trasa dochodzi do jeziora Uściwierz (2,8 km). Następnie prowadząc w kierunku północnego zacho­du, przekracza granicę województwa lubelskiego i do­chodzi do wsi Czarny Staw (2,2 km). Z Czarnego Sta­wu prowadzi na południe, mija wieś Ostrówek (1,5 km) i położone obok niej jezioro Bikcze. Sródłączną drogą (2 km) dochodzi do wsi Kaniwola, a stąd w kie­runku północno-zachodnim prowadzi do lasu, pozosta­wiając po prawej stronie (w odl. 400 m) jezioro Pia­seczno. Dalej leśną drogą na zachód (2 km) wiedzie do wsi Rogoźno i jeziora o tej samej nazwie. Mija je­zioro i wieś Krasne, by dalej, wzdłuż Kanału Wieprz–Krzna dotrzeć do Kosowa (2,5 km), gdzie przekracza kanał. W odległości 300 m od tego miejsca, po prawej stronie, leży Jezioro Krasne. Szlak biegnie groblą, ma­jąc po obu stronach stawy rybne i po 2,5 km wpro­wadza do wsi Maśluchy. We wsi skręca w lewo, na północny zachód i przez wieś Uścimów (1,5 km), obok jeziora Uścimowiec, wiedzie wśród licznych tu sta­wów w kierunku północnym. W odległości 3,5 km (z prawej strony) znajduje się Jezioro Ściegienne. Tu szlak skręca na zachód i po 2 km dochodzi do wsi Je­dlanka Nowa. Po lewej stronie zostało małe jezioro Gumienek. Kolejnym etapem szlaku jest Ostrów Lu­belski (4 km), po prawej stronie położone jest Jezio­ro Miejskie. Trasa biegnie dalej na północny wschód i mijając po drodze jeziora — Klesztów i Czarne, pro­wadzi do wsi Gościnieic. Tu rozpoczyna się duży kom­pleks lasów parczewskich. Droga wiedzie lasem, a na­stępnie około 500 m szosą i znowu wchodzi do lasu. Mija wieś o nazwie Altana (2 km) i ciągle lasem prze­chodzi przez śródleśną kolonię Białka (8 km). Stąd, 5 km na północ lasem, prowadzi do Plebańskiej Woli. Z kolei kieruje się na północny zachód (4,5 km) do ko­lonii Biała Glina, a następnie (2 km) do stacji kole­jowej Parczew, stanowiącej koniec szlaku.

Comments

comments