SZLAKI TURYSTYCZNE
Region koszaliński stanowi ważny obszar turystyczny Polski. Zróżnicowane ukształtowanie terenu, duże kompleksy leśne, liczne rzeki, jeziora i strumienie, bogactwo flory i fauny to cenione i poszukiwane elementy krajobrazu.Z myślą o wędrówkach turystycznych wyznaczono po województwie szereg szlaków kołowych, pieszych i kajakowych. Prowadzą one przez wiele ciekawych miejscowości i okolic interesujących turystę ze względu na walory krajobrazowe bądź zabytkowe.Szlak „Wybrzeża”-Zwany również „Szlakiem Pomorskim” wiedzie z Gdańska do Szczecina. Na terenie województwa przebiega przez miejscowości: Sianów, Koszalin, Karlino i Rymań; liczy około 110 km. Szlak graniczy ze strefą chronionego krajobrazu pod nazwą „Koszaliński Pas Nadmorski” obejmujący szczególnie cenne przyrodniczo tereny, między innymi mierzeję Jaimeńsko–Bukowską wraz z jeziorami Jamno i Bukowo oraz okolicznymi lasami. Pod względem krajobrazowym mierzeje podobne są do Łebskiej na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, z charakterystycznymi typami roślinności od wydmowych do bagiennych i torfowiskowych. Brzegi jezior są ostoją licznych gatunków ptactwa wodnego i błotnego zwłaszcza w okresie przelotów.W odległości 5 km na wschód od Sianowa znajduje się projektowany rezerwat leśny „Jodły Karniszewickie” — las mieszany z licznym udziałem jodły poza granicami jej naturalnego zasięgu. Szlak „Wybrzeża” przecinają rybne rzeki; Uniesta, Dzierżęcinka, Radew i Parsęta.Informacje użytkowe dotyczące noclegów, wyżywienia oraz usług motoryzacyjnych znaleźć można przy opisie poszczególnych miejscowości,W miejscowości Nosówko — między Koszalinem a Karlinem znajduje się zajazd „Hubertus” oferujący noclegi i wyżywienie. Szlak „Solny”-Nazwa szlaku wywodzi się ze średniowiecza i przebiega linią dawnego traktu handlowego, którym kupcy przewozili sól i ryby z Kołobrzegu do Wielkopolski.Szlak liczy 159 km; wiedzie z Kołobrzegu do Piły przez Karlino, Białogard, Połczyn Zdrój, Czaplinek i Wałcz. Trasa prowadzi przez urozmaicone krainy geograficzne — Wybrzeże Słowińskie, Równinę Białogar-dzką oraz Pojezierza; Drawskie i Wałeckie; od brzegu Bałtyku przez obszary moreny dennej, kompleksy leśne, ciągi morenowych wzgórz rozdzielonych dolinami rzek, obok licznych i czystych jezior.Początek szlaku znajduje się w strefie chronionego krajobrazu — warto zwrócić uwagę na nadmorski park w Kołobrzegu, który zawiera ciekawy i stary drzewostan. Znajdują się tam między innymi aleje wysadzane jaworem, dębem, jarząbem, topolą i potężnymi jodłami.-Szlak „Solny” uważany jest za jeden z najciekawszych i najpiękniejszych na Pomorzu Zachodnim między innymi z uwagi na niezwykłe walory krajobrazowe Doliny Pięciu Jezior — rozpoczynającej się w odległości 8 km na południe od Połczyna Zdroju i ciągnącej się na przestrzeni 5 km. W tej głębokiej rynnie polodowco-wej otoczonej wzgórzami dochodzącymi do 212 m n.p.m. znajduje się pięć jezior (Górne, Okrągłe, Długie, Głębokie i Małe) połączonych mającą tutaj swoje źródła rzeką Drawą. Stoki doliny porastają lasy mieszane z przewagą buka. W pobliżu — w odległości 3 km od Kluczewa znajduje się rezerwat leśny „Brunatna Gleba” obejmujący las bukowy z bogatą roślinnością.Pozostały odcinek trasy do Piły przebiega w sąsiedztwie umocnień Wału Pomorskiego, z którego pozostały zniszczone bunkry, okopy i rowy przeciwpancerne. Walki o przełamanie tego silnego pasa obrony niemieckiej upamiętniają tablice, głazy i pomniki w Kluczewie, Czaplinku, Iłowcu, Golcach, Wałczu i Starej Łubiance. Szlak „W zniesień Moreny Czołowej”-Szlak prowadzi z Bytowa do Drawska Pomorskiego przez Miastko, Biały Bór, Szczecinek, Czaplinek i Złocieniec; liczy około 200 km. Trasa wiedzie wzdłuż głównego ciągu wzniesień moreny czołowej przez tereny Pojezierzy: Kaszubskiego, Drawskiego i Wałeckiego. Pas ten charakteryzuje się licznymi obniżeniami terenu, ciągami wzgórz (najwyższe wzniesienie — Siemięrzycka Góra 256 m. n.p.m.), pięknymi jeziorami o przeróżnych kształtach; wydłużonych (rynnowych) i owalnych o wysokich brzegach z trawiastymi plażami i piaszczystymi dnami. Jeziora te łączą rzeki tworząc długie szlaki wędrówek kajakowych. Krajobraz uzupełniają kompleksy leśne z ciekawym drzewostanem i licznymi gatunkami ptaków i zwierząt.Atrakcyjność szlaku podnoszą licznie występujące w jego sąsiedztwie rezerwaty przyrody:florystyczne; „Jezioro Orle” (przy szosie Miastko — Trzcinno w odległości 6 km od Miastka; „Jezioro Głębokie”) 3 km od Białego Boru w kierunku na Bobolice); „Jezioro Czarnówek” (7 km od Złocieńca w kierunku na Cieszyno). Rezerwaty te obejmują jeziorka lobeliowe wraz z reliktową roślinnością jeziorną, między innymi zawierającą Lobelię Dort-manna;torfowiskowy; „Torfowisko nad jeziorem Morzysław Mały” (5 km na północ od Złocieńca w kierunku naCieszyno);— leśny; „Dęby Wilczkowskie” — liczne pomnikowe dęby oraz gatunki mchów i paprotników (gmina Szczecinek, leśnictwo Wierzchowo — droga na Jelenino).Na trasie przejazdu warto zwrócić uwagę na niektóre obiekty architektoniczne znajdujące się poza granicami województwa i nie ujęte w „Vademecum”. Do nich należą między innymi zabytki Bytowa; Zamek krzyżacki— siedziba muzeum regionalnego, młyn wodny z XVIII w,, kościół św. Jerzego z ciekawym wystrojem wnętrza. W Miastku godny zwiedzenia jest kościół z XVIII w.Szlak ,,Krainy Lasów i Jezior,-Szlak prowadzi z Jarosławca do Człuchowa przez Sławno, Polanów, Zydowo, Biały Bór i Rzeczenicę; uczy ok. 150 km. Trasa szlaku wiedzie przez kilka urozmaiconych krajobrazowo krain geograficznych — Pojezierzy: Kaszubskiego, Drawskiego i Borów Tucholskich. Na trasie tej znajduje się dużo pięknych rynnowych jezior otoczonych lasami i połączonych rzekami.Środowisko przyrodnicze tych terenów w nieznaczny sposób zostało przekształcone przez gospodarczą działalność człowieka; czyste jeziora rynnowe, rozległe lasy z wieloma gatunkami flory i fauny, bogata ichtiofauna, wiele zabytkowych parków wymagają ochrony. Utworzono w tym celu strefy chronionego krajobrazu. Omawiany szlak przebiega między innymi przez następujące strefy:Pojezierze Drawskie (powierzchnia około 100 tys. ha)Okolice Polanowa (około 1,8 tys. ha). Na trasie Polanów — Koszalin unikalna aleja bukowa — 432 drzewa. W górę od Polanowa rezerwat wodny — rzeka Grabowa, na odcinku 7,6 km jest miejscem tarła pstrąga, strzebli i troci.Okolice Zydowo — Biały Bór (powierzchnia około 12,3 tys. ha) z jeziorami Bobięcińskie Wielkie i Małeurozmaiconych liniach brzegowych — miejsca bytowania licznych gatunków ptactwa wodnego i błotnego. W sąsiedztwie jezior jedne z najwyższych wzniesień morenowych — góra Złocień (231 m n.p.m.)Skibska Góra (223 m n.p.m.) ze źródłami rzeki Grabowej u podnóży.Jednocześnie warto zwrócić uwagę na obiekty krajoznawcze nie ujęte w „Vademecum”, stanowią je: latarnia morska z roku 1829 i stromy klifowy brzeg morza, na którym rośnie rzadko spotykany rokitnik — w Jarosławcu; kombinat drzewny „Sławodrzew” — jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Polsce oraz bramy miejskie z XIV w. i kościół gotycki — w Sławnie.Prowadzi z Łeby do Dźwirzyna a na terenie województwa koszalińskiego łączy Darłowo, Darłówko, Dąbki, Bukowo Morskie, Łazy, Mielno, Chłopy, Sarbinowo, Gąski, Ustronie Morskie, Sianożęty i Kołobrzeg. Liczy około 115 km. Oznakowany kolorem czerwonym. Trasa szlaku prowadzi w strefie chronionego krajobrazu pod nazwą „Koszaliński Pas Nadmorski” Szlak z Koszalina do Sośnicy-Trasa szlaku prowadzi z Koszalina do Sośnicy przez Lubiatowo, Mostowo, Tychowo, Połczyn Zdrój, Kluczewo, — Stare Drawsko i Czaplinek. Szlak oznakowany kolorem czerwonym; liczy około 130 km. Wiedzie przez tereny charakteryzujące się dużym zróżnicowanim krajobrazu, obok rezerwatu ornitologicznego „Jezioro Lubiatowskie”, do Tychowa — największego głazu narzutowego w Polsce „Trygława” w otoczeniu pomnikowych drzew; przez Dolinę Pięciu Jezior (między Połczynem Zdrój a Kluczewem, przez tereny związane z przełamaniem Wału Pomorskiego. Warto zobaczyć rezerwat leśny „Sośnica” obejmujący las bukowo-dębowy (2 km na południe od Sośnicy w gminie Wierzchowo). Z Sośnicy można szlak przedłużyć do Nadarzyć przez Ostrzep, Swierczynę, Iłowiec (z Sośnicy szlak oznakowany kolorem niebieskim) Szlak prowadzi po pozycji ryglowej Wału Pomorskiego. Opis Szlak okolic Szczecinka-Trasa szlaku wiedzie ze Szczecinka do Czaplinka przez Sitno, Łabędź, Dziki, Jeleń, Ciemino, Łączno, Silnowo, Pile, jezioro Brody (wzdłuż południowego brzegu), jezioro Rakowo, Komorze i Sikory, Żerdno i Stare Drawsko. Oznakowany w terenie kolorem zielonym; liczy około 58 km. Szlak prowadzi wśród ciągu jezior Pojezierza Drawskiego (zwanych czasem Doliną Trzynastu Jezior”). Przy trasie liczne punkty widokowe, grodziska słowiańskie i miejsca upamiętnione walkami o wyzwolenie.Ze Szczecinka ponadto wychodzą dwa lokalne szlaki:„Szlak wędrówek młodzieżowych” — oznakowany kolorem zielonym — 22 km — okolice Szczecinka„Szlak Osiągnięć Polski Ludowej” — oznakowany kolorem czerwonym — 20 km — wokół jeziora Trze-siecko.Szlaki okolic Koszalina -Koszalin — Mielno przez Jamno i Strzeżenicę — oznakowany kolorem niebieskim — długość 15 km.Koszalin — Tychowo przez Manowo — Rosnowo — oznakowany kalorem czerwonym długość 54 km.Szlak pozycji ryglowej Wału Pomorskiego wiedzie z Drawska Pomorskiego do Nadarzyć przez Gudowo, Lubieszewo, Żabinek, Wierzchowo, Będzino, Sośnicę, Ostrzep i Swierczynę. Oznakowany kolorem niebieskim; liczy 59 km; jest częścią szlaku im. I Warszawskiej Brygady Kawalerii. Biegnie wzdłuż pozycji ryglowej Wału Pomorskiego — pasa umocnień (bunkry, schrony, okopy, fortyfikacje) zbudowanego przez Niemców w latach 1934—1945. O zdobycie Żabina, Za-binka i Wierzchowa oddziały I Armii Wojska Polskiego w lutym i marcu 1945 roku stoczyły najcięższe walki w swojej historii. W Borujsku (wieś już nie istniejąca) odbyła się ostatnia w historii szarża kawalerii polskiej. SZLAKI WODNE-Wody województwa koszalińskiego doskonale nadają się do uprawiania kajakarstwa i żeglarstwa. Na atrakcyjność szlaków składa się czystość wód, cisza i urozmaicone krajobrazy.Okolice szlaków są w większości niezagospodarowane turystycznie — należy więc zabrać na wędrówkę własny sprzęt.- Rzeka DrawaDrawa wypływa z Doliny Pięciu Jezior między Połczynem Zdrój a Kluczewem, przepływa przez jezioro Drawsko i ciąg mniejszych jezior w kierunku zachodnim,, skręca w pobliżu Drawska na południe, przepływa przez jezioro Lubię przecinając ciągi moren czołowych, płynie wśród gęstych lasów zwanych „Puszczą nad Drawą” kończąc swój bieg w Noteci.Uznawana za najatrakcyjniejszy szlak wodny Pomorza Zachodniego, choć nie pozbawiony pewnego stopnia trudności, zwłaszcza w górnym odcinku (powyżej jez. Lubię). Długość szlaku 179 km — czas spływu 10—14 dni.Wodowanie na jeziorze Żerdno w Starym Drawsku lub na przystani wodnej w Czaplinku na jeziorze Drawskim. Wypływ Drawy w zachodnim krańcu jez. Drawsko. Rzeka wpada do jeziora Rzepowskiego (170 km na trasie) skąd wypływa w pobliżu wsi Rzepowo. Na bystrzu spławiamy kajak na lince, przy młynie Głębo-czek przenoszenie kajaka — 30 m. Na 164 km rzeka wpływa do jeziora Krosino. Wypływ w południowej części jeziora. Szlak prowadzi wśród bagnistych łąk. Zbliżając się do Złocieńca lądowanie przy młynie — przenoska 50 m. Rzeka zwęża się, prowadzi do Drawska. Poniżej miasta rozwidlenie, należy płynąć prawą odnogą — uwaga na próg pod mostem oraz liczne przeszkody. Szlak wpływa do jeziora Lubię (123,3 km). Wypływ Drawy w zatoce przy południowo-zachodnim brzegu. W odległości 100 m od wypływu węgornia — przenoska 10 m. Prąd nabiera szybkości, dolina poszerza się. Rzeka wpływa do jeziora Dębno Wielkie a dalej do jez. Dębno Małe. Na 100 km szlak skręca na jeziora zaporowe Zły Łęg i Strunowe Przenoska 150 m obok zakładu wodnego przy moście — dalej jez. Prosty-nia. Za ujściem rzeki Mąkowarki wieś Rościno, a dalej jeziora Siekiercze i Rudno. We wsi Barnimie bystrza z palami i gałęźmi, szybki prąd i podwodne głazy. Przy rumach tartaku przenoska 50 m (na 58 km) Drawa zmienia bieg na północ, przed ujściem rzeki Stopnicy na południe. Na 32 km przy zakładzie wodnym Kamienna, przy końcu stawu przenoska 300 m. Rzeka tworzy liczne zakola. Lądowanie i koniec szlaku naprzeciw wsi Nowe Bielice (od st. kolejowej Krzyż 3 km) lub w Nowym Drezdenku (11 km poniżej ujścia Drawy).Na szlaku stanice wodne w Linownie, Złocieńcu, Drawsku i Drawnie; campingi i ośrodki wypoczynkowe w Czaplinku, Gudowie, Starym Drawsku, Na trasie liczne miejsca na biwaki. Rzeka Gwda-Wypływa w pobliżu wsi Stare Wierzchowo w pobliżu Szczecinka, przepływa przez ciąg dużych jezior w okolicy Szczecinka, przez obszary sandrowe; wpada do Noteci w miejscowości Ujście. W środkowym i dolnym biegu wzdłuż rzeki ciągną się kompleksy leśne o bogatej florze i faunie, (poniżej Jastrowia przechodzą w „Puszczę nad Gwdą”. Długość szlaku 145 km, czas spływu 7—8 dni. Do spływów masowych nadaje się od jeziora Wielimie. Początek szlaku we wsi Wierzchowo z jeziora o tej samej nazwie lub na Gwdzie w odległości 200 m od przystanku PKS Drężno (około 150 m przed jej ujściem do jeziora Studnica). Rzeka przepływa przez wieś Stare Wierzchowo, dalej przez jezioro Smolęsko do jeziora Wielimie. Wypływ rzeki przy zastawce — kajak należy holować. Na 134 km zastawka do nawadniania łąk; jeśli zamknięta, przenoszenie kajaka z prawej strony. Za wsią Spore przy młynie przenoska 50 m, a potem holowanie na płyciźnie (200 m). Przed jez. Wielimie próg regulacyjny. Wypływ Gwdy na południowo-wschodnim końcu jeziora. Rzeka staje się szersza i głębsza. We wsi Gwda Wielka pod mostem podwodne głazy. Na 108,3 km przy młynie Kleparz przenoska 50 m do kanału — uwaga na mielizny i zastawkę oraz zwalone pnie. Na 102,3 km wieś Lubnica a za nią przenoska, następna na 90 km przy ruinach zakładu wodnego Łomczewo. Gwda poszerza się dochodząc do Lędyczka a dalej wpływa do jeziora Podgaje. W końcu jeziora kajak przenosimy do kanału (79,2 km) skąd kolejne przenoszenie na Gwdę.Szlak prowadzi do jeziora Jastrowie, na którego końcu można lądować i rozbić biwak. Rzeka od 70 km tworzy kilka zakoli i przechodzi w wąskie jezioro Ptusza. Z pd krańca jeziora przenosimy kajak. Dalej rzeka dochodzi do Ptuszy a potem przez staw do miejscowości Tarnowski Młyn (54 km), gdzie trzeba przenieść kajak (80 m). Wodowanie niewygodne, szlak staje się uciążliwy; duże spadki, głazy, mielizny. Do wsi Płytnica 5 bystrz. Od 47 do 42 km następnych 16 bystrz. We wsi Krępsko uwaga na pale pod mostem. Prąd staje się wolniejszy, rzeka wpływa do jeziora Dobrzyca. W końcu jeziora lądowanie w zatoce i przenoska 150 m. Na 32,5 km Gwda wpływa w jezioro zaporowe, na którego końcu przenoska. Następna na 27 km przed Piłą. Lądowanie obok przystani kajakowej. Stąd 22 km do miejscowości Ujście i wpływu Gwdy do Noteci.Na trasie stanice i kempingi w Szczecinku, Gwdzie Wielkiej, Lędyczku, Płytnicy i Pile. Rzeka Parsęta -Parsęta bierze początek na łąkach w pobliżu wsi Par-sęcko (na zachód od Szczecinka) — wpływa do Bałtyku w Kołobrzegu. Szlak na ogół łatwy, jedynie w górnym biegu nieco uciążliwy ze względu na nieregularny nurt, zwalone drzewa, głazy i zarastające miejscami nurt wierzby. Parsęta w środkowym i dolnym biegu ma charakter nizinny. Do masowych spływów nadaje się od Białogardu. Długość szlaku 140 km, czas spływu 8—9 dni. Wodowanie obok młyna Żarnowo, 2 km od przystanku kolejowego Stary Chwalim (przy trasie Grzmiąca — Połczyn Zdrój).Przed wsią Krosino i we wsi Dobie — krótkie przeno-ski. Dalej rzeka płynie zakolami — uwaga na zwalone pnie drzew — przechodząc w rozwidlenie; szlak prowadzi lewą odnogą. Rzeka poszerza się i rozwidla. Przed wsią Osówko szybszy prąd, rzeka płytsza, przed Byszynem bystrza. Parsęta aż do Białogardu płynie wśród uprawnych pól. W Białogardzie na 74 km — przy wysokim progu przenoszenie kajaka. Do Rościna prąd wolniejszy z uwagi na podwodne progi. Przed Rościnem przenoska. Na 52 km wpada rzeka Radew. Parsęta dopływa do Karlina, a dalej prowadzi wśród lasów zmieniając kierunek na południe. Szlak zbliża się do progów podwodnych; przed wsią Miechęcino, oraz 300 m przed mostem (droga Pobłocie — Dygowo). Parsęta skręca na północny-zachód wpływając na nizinę nadmorską, rzeka staje się szersza, prąd wolniejszy. Kończąc spływ lądowanie na prawym brzegu rzeki, za drugim mostem lub na przystani jachtowej w Kołobrzegu przy wyspie Solnej.Na szlaku kemping w Byszynie i Kołobrzegu, zajazd „Kasztelański” w Budzistowie (przed Kołobrzegiem) oraz dogodne miejsca na biwak w Krosinie, Rościnie i Wrzo-sowie. Rzeka Radew -Początek Radwi znajduje się w odległości 10 km na wschód od Bobolic. Rzeka przepływa przez jezioro Kwiecko obok Żydowa, przez jeziora zaporowe i w Karlinie wpada do Parsęty. Szlak Radwi urozmaicony, o brzegach w większości zalesionych, w górnym biegu malowniczy lecz nieco trudny. Długość trasy 81 km, czas spływu 4 dni.Wodowanie na jeziorze Kwiecko, wypływ Radwi na północnym krańcu jeziora. Prąd słaby, wąska przestrzeń wodna, miejscami trzeba kajak holować. Stopniowo rzeka poszerza się, staje się płytsza, prąd nabiera szybkości. Należy uważać na zwalone pnie. Przy nieczynnym młynie w Cebulinie przenieść kajak. Przed wsią Bobrowo kajak należy przeciągnąć. Za dopływem Chocieli rzeka poszerza się do 15 m, płynie na zachód, prąd słabnie. Radew rozwidla się prowadząc do jeziora Rosnowskiego a stad do zastawki i kanału przy zakładzie wodnym przenoska. Wodowanie na jeziorze Hajka skąd przenosimy kajak do rzeki. We wsi Niedalino prznoska 50 m i wodowanie za młynem.Na 29,4 km koło wsi Wronie Gniazdo przeszkoda — kołki wbite w dno. Za Białogórzynem 3 progi wodne (25,5 km). Radew opływa Karlino do wodospadu, tu przenoska 20 m i dalszy spływ rzeką Parsętą. Na trasie kemping w Mostowie, pola biwakowe w Rosnowie i Nie-dalinie.5. Pętla SzczecineckaSzlak okrężny prowadzący jeziorami i rzekami w pobliżu Szczecinka. Długość szlaku 62 km, czas spływu 4—7 dni. Szlak zaczyna się w Szczecinku na jeziorze Trze-sieka (Trzesiecko). Biorąc pod uwagę liczne utrudnienia na rzece Niezdobnej łączącej jezioro Trzesieka z jeziorem Wielimie można wodować na rzece Dołga w Gwdzie Wielkiej, skąd szlak prowadzi do jeziora Dołgie. Wypływ rzeki zarośnięty trzcinami. Pod mostem (droga Spore— Stępień) kajak należy przeciągnąć, a na dalszym odcinku holować. Przez jeziora Stępień szlak prowadzi środkiem akwenu dochodząc do rowu, przy którym przenoska na jezioro Dębno, kolejna przy końcu jeziora — 400 m .do małego jeziorka w Nowym Jeziorsku. Szlak wiedzie wąskim ciekiem wodnym do jeziora Studnica a dalej do jeziora Wierzchowa. Wypływ Gwdy w południowej części jeziora przy zastawce, rzeka wpływa do jeziora Smolę-sko; przy wypływie (w części południowo-wschodniej) holowanie kajaka i wpływ do jeziora Wielimie.
