SZLAKI WODNE
Amatorzy spływów kajakowych mogą urządzić sobie piękną wycieczkę rzeką Słupią. Źródła rzeki znajdują się na Pojezierzu Bytowskim koło wsi Sierakowska Huta, na wysokości około 178 m n.p.m. Długość rzeki wynosi 188 km, powierzchnia dorzecza — 1652 km2. W górnym biegu Słupia przepływa kilka1 jezior i wpada do Morza Bałtyckiego (u jej ujścia leży Ustka).Cały szlak wodny od jeziora Jamno w powiecie Bytów do Ustki wynosi 116 km, jest dość trudny, ale niezwykle malowniczy i urozmaicony. Do masowych spływów doskonale nadaje się od wsi Krzynia (koło Dębnicy Kaszubskiej), skąd długość trasy do Słupska wynosi 31 km. Na przebycie tego malowniczego odcinka Słupi potrzeba 1—2 dni.Spływ rozpoczynamy biwakiem nad. jeziorem Krzynia (jest tu schronisko Polskiego Związku Wędkarskiego — 12 miejsc, szkoła, sklep). Jest to jezioro polodowcowe, rynnowe, (ma około 4 km długości i od 100 — 450 m szerokości). Leży między dwoma równoległymi pasmami wzniesień moreny czołowej, dochodzących do 119 m n.p.m. W północno-zachodniej części jeziora, tuż przy stromo opadającym zboczu moreny czołowej, leży wieśKRZYNIA. Pierwsze wiadomości o wsi pochodzą z r. 1266. Jest to stara osada na planie ulicówki. Znaleźć tu można resztki starych chałup szkieletowych, wypełnionych gliną lub cegłą, oraz kilka starych drzew przy dawnym dworze. Na wschodnim krańcu wsi rośnie piękny dąb, którego obwód wynosi 5,10 m.Z Krzyni płyniemy dość szeroką doliną o łagodnych zakrętach. Po obu stronach rzeki występuje znaczna ilość starorzeczy, które najczęściej są zarośnięte, tworząc rozległe łąki i torfowiska. Las, widoczny z dala na skraju doliny, dość rzadko sięga do rzoki. Brzegi doliny wznoszą się ponad 15 m, co przy szerokości rzeki 10—12 m bardzo ogranicza widoczność okolicznych terenów.Dopływając na wysokość wsi Skarszów Dolny mamy dwa dopływy: prawy Skotawa, lewy — Kamienna. Skręcamy w prawo i osiągamy wieś Skarszów Dolny (biwak), skąd pieszo (2,5 km) idziemy do wsi.DĘBNICA KASZUBSKA.Restauracja „Oaza”, tel. 40, czynna £w—22c”. Basen kąpielowy i brodzik dla dzieci, czynny w sezonie. Apteka, ul. Zjednoczenia 46, tel. 21. Milicja Obywatelska, ul. Jagiełły 1, tel. 07. Prezydium GRN, ul. Zjednoczenia 16, tel. 26. Stacja benzynowa, tel. 19. Poczta, tel. 03. • Ośrodek Zdrowia, liczne sklepy. Dobre połączenia autobusowe ze Słupskiem (PKS).Osada położona jest nad rzeką Skotawą i prawym jej dopływem, wśród otaczających wzgórz morenowych, dochodzących do 90 m n.p.m. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z r. 1485. Leży na historycznym szlaku handlowym ze Słupska do Bytowa, była ongiś ważnym ośrodkiem przemysłowym. Dawny ulicowy plan wsi w wyniku dość szybkiego rozwoju przekształcił się w wielodrogowy. We wsi zachowało się kilka starych chałup szkieletowych wypełnionych gliną lub cegłą. Kościół zbudowany w r. 1584, kilkakrotnie przebudowywany, murowany, salowy, z zachodnią wieżą i XIX-wiccznym korpusem wschodnim, szkieletowym.Dębnica Kaszubska posiada kilka zakładów przemysłowych, jak: Zakłady Garbarskie (uruchomione w r. 1961), Zakłady Naprawcze Mechanizacji Rolnictwa (r. 1958), ostatnio rozbudowane, i inne zakłady spółdzielcze przemysłu ) spożywczego. W ostatnich latach we wsi intensywnie rozwija się życie kulturalne (Wiejski Dom Kultury, biblioteka Gromadzka).Dalszy odcinek rzeki Słupi krajobrazowo podobny jest clo poprzedniego. Po drodze do Słupska mijamy szereg starorzeczy, kilka widocznych z dala wsi, a na wysokości przysiółka Grzmiące Doły lewy dopływ Słupi — rzekę Kwaczę. Dalej po prawej stronie widoczne są wyniesienia morenowe z Górą Buszczane (około 75 m n.p.m.).Przed dopłynięciem do Słupska, tuż za prawym dopływem małej rzeczki Glaźna, warto urządzić biwak.W rejonie starego koryta rzeki Słupi, w pobliżu drogi do Łosina, znajdują się dobrze zachowane ślady grodziska nizinno-bagiennego. Od wschodu bronione było przez 8-me-trowe wały usypane półksiężycowato. Pozostała część, jak wykazują badania, posiadała niższe wały.Pierwsza wzmianka o wsiŁOSINO pochodzi z r. 1419. Dawna część wsi ma charakter widlicowy; zachowały się tam do dziś stare zagrody czworoboczne z budynkami bramnymi, szkieletowe, wypełnione gliną. Są tu również obory z drewnianymi gankami spichrzowymi. Przy wjeździe do zagrody nr 17 znajdują się dwa dekoracyjne słupki granitowe. Murowany dwór z XIX w., późnoklasycystyczny, jest otoczony parkiem o powierzchni 5 ha. Do zburzonego pałacu prowadzi piękna aleja grabowa. Przed pałacem rośnie okazały dąb (450 cm w obwodzie), nieco w głębi następny (600 cm). Przy wjeździe do wspomnianej alei grabowej znajdują się trzy dęby (po 450 cm) oraz okazały jesion. Ponadto w parku otaczającym dwór jest wiele starych buków, grabów (o obwodach 200 — 300 cm), świerków, kasztanowców. Z krzewów na uwagę zasługuje karagana syberyjska, różne gatunki tawuły, śnieguliczka, jaśminowce i derenie.2 km pieszo od Łosina — wieśKRĘPA. Na uwagę zasługuje dwór z około połowy XIX w., murowany, parterowy, późnoklasycystyczny oraz park podworski ze starodrzewem i piękna aleja prowadząca z dworu do wsi. Zachowało się również stare budownictwo szkieletowe. Po zwiedzeniu obu wsi płyniemy do Słupska, gdzie obok domu noclegowego PTTK (ul. Bieruta) kończymy nasz pełen wrażeń spływ.KAJAKIEM DO USTKITrasa spływu wynosi 28 km i zaliczana jest do łatwiejszych, a jednocześnie atrakcyjnych. Wycieczkę rozpoczynamy w Słupsku przy domu wycieczkowym PTTK (ul. Bieruta). Po przepłynięciu około 200 m dopłyniemy do ostatniego mostu w granicach miasta, za którym rzeka tworzy większe zakole. Początkowo płyniemy pośrodku niskich łąk, które stopniowo przechodzą w coraz wyższe, po czym rozpoczyna się dość obfite zadrzewienie. Po kilkunastu minutach drogi dopłyniemy do wsiWŁYNKOWKO, typowej ulicówki, w której zachowało się wiele ciekawych chałup szkieletowych z pierwszej połowy XIX wieku. Warto zwrócić uwagę na ozdobne deski nadokienne. Godna uwagi jest chałupa nr 4a, połączona z małym szkieletowym budynkiem bram-n y m, który posiada tzw. zespół bramny. We wsi znajduje się dwór, murowany z około połowy XIX w., parterowy, późnoklasycystyczny. Wieś — podobnie jak szereg innych miejscowości znajdujących się w pobliżu rzeki Słupi — w latach 1337—1831 należała do Słupska.Za wsią wpływamy w las, dolina rzeczna zwęża się. Brzegi ma strome i wysokie, bujnie porośnięte roślinnością — aż do wsi Bydlino są bardzo bogato urzeźbione, z dużą ilością różnorodnych gatunków drzew. Drzewa te, pochylając swe korony ku rzece, tworzą w wielu miejscach piękne tunele i girlandy. Wzdłuż lewego brzegu rzeki ciągnie się pas wzniesień morenowych, zwany Włynkowskimi Górami, których najwyższe wzniesienia dochodzą do 40 m n.p.m. W pobliżu PGR Bydlino wzniesienia te przechodzą w tzw. Bydlińskie Górki, które osiągają wysokość 32 m n.p.m. Wschodnia ich część dość raptownie opada stromym zboczem do zabagnionej doliny rzecznej. Płynąc przez ten piękny odcinek rzeki pokonujemy kilka zakoli — meandrów — i osiągamy wieśBYDLINO. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z r. 1484 (dotyczy nadania przez księcia Bogusława X mieszczanom słupskim dóbr wsi Bydlino). Zachowało się tu do dziś kilka starych chałup szkieletowych, wypełnionych gliną: nr 16 z r. 1830 (z drzwiami klasycystycznymi i dekoracjami nadokiennymi), nr 26 z pierwszej połowy XIX w.(z drzwiami klasycystycznymi) i stodoła z r. 1838. Piękna lipa o obwodzie 3,80 m stoi przed domem nr 16.Po minięciu Bydlina rzeka zmienia kilkakrotnie kierunek, tworząc duże zakole. Dolina wcina się w podłoże moreny dennej, przy czym wklęsłe odcinki zakoli są dość wysokie i strome. Przepływając około 5 km po prawej stronie rzeki mijamy wieśNIESTKOWO. Jest to typowa ulicówka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z r. 1282. Uwagę zwraca dwór z pierwszej połowy XIX w., murowany, parterowy, późno-klasycystyczny. W parku podworskim rosną stare dęby, spośród których wyróżnia się trójpienny dąb (o obwodach 3,85, 4,95 i 8,00 m). Ponadto jest tu piękna aleja dębowa, licząca około 200 m długości. We wsi stoi kilka starych zagród czworobocznych ze stodołami bramnymi. Są tu również obory z drewnianymi gankami spichrzowego piętra, chałupy szkieletowe z ozdobami nadokiennymi i stodoła (nr 5) z r. 1842, szkieletowa, wypełniona gliną.Niestkowo graniczy ze wsiąCIIARNOWO, która również ma kształt ulicówki. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z r. 1337 (zawarta jest w dokumencie dotyczącym nabycia od Święców m. in. wsi Char-nowo przez władze miejskie Słupska). We wsi zachowała się znaczna ilość chałup z końca XVIII i XIX w., szkieletowych, wypełnionych gliną, z ozdobnymi, wygiętymi w deskach dekoracjami nadokiennymi. Istniejący kościół z wieżą gotycką wybudowany został przypuszczalnie w XV wieku. Wieżę ma murowaną z barokowym hełmem krytym gontem. Wewnątrz — gotyckie rzeźby (Madonna) i ołtarz barokowy z XVII wieku. Opodal budynkubramnego z r. 1858 (nr 40) znajdują się dwie stare lipy. Są tu liczne zagrody czworoboczne ze szkieletowymi stodołami bramnymi.Płynąc dalej po 2 km osiągamy wieśGRABNO. Położona po obu stronach drogi Słupsk-Ustka na kształt ulicówki. Pierwsza wiadomość o wsi odnotowana została w r. 1356 i związana była z budową kościoła. W r.1484 książę Bogusław X połowę Grabna — jako lenno — przekazał mieszczanom słupskim. Na miejscu dawnego gotyckiego kościoła zbudowany został nowy w XVI w., salowy, z przybudówką północną z pierwszej połowy XX wieku. Warto zwiedzić d w ó r z początku XIX w., wybudowany przypuszczalnie na miejscu starego dworu gotyckiego. Tuż obok znajduje się park podworski, z licznymi starymi drzewami (buk czerwony o obwodzie 4,35 m, dąb — 4,70 m i dąb na dziedzińcu — 5 m). Obok dworu — fragment dawnej fosy (dziś staw). Przy drodze rośnie pięć starych, okazałych dębów (najgrubszy z nich ma 5,20 m obwodu). We wsi są liczne chałupy i zabudowania gospodarcze z pierwszej połowy XIX wieku. W r. 1942 założony został tutaj hitlerowski obóz pracy niewolniczej, w którym przebywali Polacy i Francuzi.Za Grabnem rzeka skręca w kierunku zachodnim. Liczne zakola rzeczne tworzą na tle okolicznych lasów, łąk i pól piękny krajobraz. Tuż przed wsią Wodnica rzeka skręca w kierunku północnym i płynie wprost do morza.WODNICA, wieś o kształcie wielodrożnicy, zbudowana została na dawnym planie owalnicy. Zachowały się tutaj stare zagrody czworoboczne ze stodołami i budynkami bramnymi od strony ulicy (np. nr 7 z zachowanym zespołem bramnym). Są też liczne chałupy szkieletowe wypełnione gliną. Jedna z nich (nr 4) posiada nadbudowane — zapewne późniejsze — półpiętro gospodarcze oraz klasycystyczne drzwi wejściowe.Od Wodnicy do Ustki rzeka tworzy aż 15 zakoli (meandrów) i płynie bardzo spokojnie, leniwie.Po przepłynięciu około 5 km osiągamy Ustkę (patrz hasło). Spływ kończymy na prawym brzegu rzeki, 100 m przed peronami dworca kolejowego.Opisaną trasę na odcinku Słupsk — Bydlino można również przebyć pieszo, wzdłuż brzegu rzeki. Trasa jest bardzo urozmaicona i mało męcząca.Trasa kołowa ze Słupska do Ustki wynosi 19 km dobrą drogą, lekko falistą, bez większych zakrętów.
