TURYSTYCZNE MIEJSCA
REJOWIEC FABRYCZNY-Najmłodsze miasto w województwie chełmskim, powstałe na terenach wsi Morawinek i Stajne. Rejowiec oddalony 16 km na zachód od Chełma liczy ponad 4 tys. mieszkańców, leży na Pagórach Chełmskich. Prawa miejskie otrzymał w 1962 roku, jest ważnym węzłem kolejowym. Stara cementownia „Pokój” dała początek przemysłowi cementowemu w województwie. Po zachodniej stronie miasta znajduje się kopalnia margla. W ostatnich latach miasto znacznie się rozbudowało. Powstało osiedle mieszkaniowe, nowoczesna szkoła, budynek urzędu miejskiego oraz sieć placówek handlowych i usługowych.ZABYTKI: U wylotu drogi prowadzącej do Pawłowa znajduje się wczesnośredniowieczny kurhan zwany przez miejscową ludność „szwedzką mogiłą”. Wokół dworku pochodzącego z XIX wieku rozciąga się park z pięknym zwartym dębowym starodrzewem i wspaniałymi świerkami.Połączenia PKP z Lublinem, Chełmem i Zamościem oraz PKS z Chełmem.RÓŻANKA-Wieś malowniczo położona na wysokim brzegu Bugu, przy drodze biegnącej z Włodawy na północ, w kierunku Hanny i Sławatycz. W pobliżu (2 km na zachód) rozciąga się stary las mieszany, bogaty w jagody i grzyby. W dolinie piękne nadbużańskie łąki i starorzecza. Wody Bugu obfitują w wiele gatunków ryb. Szczególnie uroczym zakątkiem jest duży, 12-hektarowy park, w którymzachował się częściowo starodrzew i okazy drzew egzotycznych, jak miłorząb, wejmutka i grochodrzew.Dawniej było to miasto prywatne założone około 1506 roku przez księcia Andrzeja Hołownię. Jednak już w XVII wieku utraciło prawa miejskie. Różanka była ośrodkiem dóbr magnackich. Mieli tu siedzibę Pociejo-wie, potem Flemmingowie, Czartoryscy i Zamoyscy. Miejscowość słynęła przede wszystkim ze wspaniałego zespołu pałacowego, zwanego Wersalem północy, założonego w początkach XVIII wieku przez Ludwika Pocieja, hetmana wielkiego litewskiego. Herbem Różanki jest „Waga” Pociejów: w centrum czerwonego pola srebrny półksiężyc zwrócony rogami ku dołowi, przebity srebrną strzałą. U góry sześcioramienna gwiazda. U podstawy strzały dwa trójkąty zwrócone szczytami w dół, pod nimi trzy wręby rozszerzające się dołem.W okresie okupacji hitlerowskiej, poczynając od sierpnia 1941 roku na terenie miejscowego parku żandarmeria i gestapo przeprowadzały wielokrotne egzekucje ludności polskiej, Żydów i jeńców radzieckich. Łącznie zginęło tu 129 osób. W latach Polski Ludowej wzniesiony został w Różance dom opieki społecznej i budynki mieszkalne dla pracowników spółdzielni. Miejscowa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna rozwija szeroko uprawę chmielu.ZABYTKI: Z dawnej świetności Różanki niewiele dziś zostało. Pałac projektowany przez J. Piolę, a po pożarze przebudowany przez M. Lanciego można oglądać tylko na malowidłach ściennych znajdujących się w dawnej bibliotece pałacyku Zamoyskich w Adampolu. Pozostały jedynie fragmenty murów ogromnych piwnic pałacowych, a także dwupoziomowy taras spadający ku rzece. Zachowała się klasycystyczna brama parkowa i kordegarda z XIX wieku. W parku wznosi się piętrowy zabytkowy pawilon wieżowy. W zabudowaniach folwarcznych (oficyna i rządcówka) mieści się spółdzielnia produkcyjna. Kościół neogotycki wzniesiony w latach 1908–1913 góruje nad zabudowaniami wsi.Urząd Gminy we Włodawie. We wsi sklep spożywczy. Połączenia PKS z Włodawą.SAWIN-Dawniej miasto, dziś osada, leży w odległości 16 km na północ od Chełma, przy szosie wiodącej z Chełma do Włodawy, na północno-zachodnim krańcu Obniżenia Dubienki. Usytuowana jest w rozległej dolinie, w otoczeniu podmokłych, zatorfionych łąk, nad rzeką Lepietuchą, dopływem Uherki. Wzmiankowany w XIV wieku Sawin nadany został w 1456 roku przez Kazimierza Jagiellończyka biskupom chełmskim. Biskup Maciej ze Starej Łomży uzyskał dla niego przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim. Sawin był kilkakrotnie niszczony przez najazdy tatarskie. W połowie XVI wieku miejscowość liczyła zaledwie 14 domów i 70 mieszkańców. Na początku XIX wieku ma 463 mieszkańców. Po upadku powstania listopadowego miasteczko przeszło na własność rządu carskiego, a w 1869 roku utraciło prawa miejskie.Mieszkańcy Sawina aktywnie brali udział w walkach narodowowyzwoleńczych, m.in. w powstaniu styczniowym. Na miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła 56 powstańców z 1863 roku. Herbem miejscowości jest godło rycerskie „Rawicz”. Na złotej tarczy czarny niedźwiedź kroczący w prawo, a na jego grzbiecie panna w czerwonej sukni.W czasie działań wojennych 1939 roku w rejonie Sawina stacjonowały jednostki 41 Dywizji Piechoty. Sztab dywizji z gen. W. Piekarskim znajdował się w pobliskiej leśniczówce o nazwie Borek. 19 września dywizja skutecznie powstrzymywała natarcie oddziałów niemieckiej 3 Dywizji Pancernej posuwającej się od strony Włodawy w kierunku Chełma. W okresie okupacji hitlerowskiej Niemcy wymordowali wielu mieszkańców wsi. Obecnie mieszka tu około 1500 osób zajmujących się, jak dawniej, przede wszystkim rolnictwem. Są tu zakłady eksploatacji torfu i PGR specjalizujący się w hodowli.ZABYTKI: Kościół wzniesiony w latach 1731-1740 jest budowlą w stylu barokowym, jednonawową, z potężnymi skarpami narożnymi. Do zespołu tego należy także dzwonnica-brama, kostnica i dawny przytułek z charakterystycznym przysadzistym kominem. U wjazdu do osiedla stoi murowana neogotycka kaplica z 1905 roku.W dużym kompleksie lasów sawińskich znajduje się rezerwat leśny Bachus. Na północny zachód, 5 km od przystanku autobusowego w Bachusie, położony jest rezerwat leśny Serniawy. W odległości 3,5 km na północ od Sawina, w lasach koło wsi Malinówka jest pomnik przyrody w postaci głazu granitowego, zwany Kamieniem Powstańców.Siedziba Urzędu Gminy. We wsi: restauracja, schronisko młodzieżowe (25 miejsc noclegowych), ośrodek zdrowia, apteka, poczta, bank spółdzielczy, pawilon handlowy (wielobranżowy). Połączenia PKS z Chełmem i Włodawą.SIEDLISZCZE-Osada położona na wschodnim obrzeżu Obniżenia Dorohuckiego, oddalona 2 km od szosy biegnącej z Chełma do Lublina. Najstarszy zapis o tej miejscowości pochodzi z roku 1421. W końcu XVII wieku wieś była w rękach Rzewuskich. W 1763 roku kolejny jej właściciel Wojciech Węgliński, kasztelan chełmski, uzyskał dla niej od króla Augusta III Sasa prawa miejskie i założył tu miasteczko. Jednakże już w 1821 roku utraciło ono prawa miejskie. Gośćmi Węglińskich byli tacy znani ludzie, jak Edward Dembowski, Henryk Kamieński i Wincenty Pol. W 1863 roku w miejscowym dworze mieścił się szpital powstańczy. Przy drodze prowadzącej do Mogielnicy znajduje się zbiorowa mogiła powstańców, którzy zginęli w potyczce z wojskami carskimi 2 grudnia 1863 roku. Herbem miejscowości jest godło Węglińskich — Godzięba: w polu czerwonym zielona sosna o trzech konarach, z pięcioma korzeniami.W XIX wieku rozwinęły się w Siedliszczu drobne zakłady przemysłowe, jak: fabryka narzędzi rolniczych, garbarnia, olejarnia, dwa młyny i gorzelnia. W początkach XIX wieku było tu 104 domy i 670 mieszkańców. Nastroje rewolucyjne, jakie ogarnęły kraj na początku ostatniego stulecia zaznaczyły się także w Siedliszczu. W 1905 roku miejscowi robotnicy folwarczni zorganizowali masową demonstrację domagając się poprawy warunków bytu. Warto wspomnieć, że w okresie międzywojennym działała tu silna komórka Komunistycznej Partii Polski.ZABYTKI: Na pobliskich łąkach znajduje się pozostałość po wczesnośredniowiecznym grodzie w postaci niedużego wzniesienia, zwanego „zamczyskiem”. Zachował się drewniany dwór Węglińskich zbudowany w 1760 roku i dawna cerkiew z 1904 roku, obecnie kościół.Siedziba Urzędu Gminy. We wsi: bar uniwersalny, schronisko młodzieżowe (czynne w okresie wakacji), sklep spożywczo-przemysłowy. Połączenia PKS z Chełmem i Lublinem.SIELEC-Wieś położona u zbiegu trzech subregionów: Pagórów Chełmskich, Obniżenia Dubienki i Działów Grabo-wieckich, w dolinie strumienia Krzywulka (dopływ rzekiUdał), przy szosie prowadzącej z Chełma do Wojsławic. Miejscowość wzmiankowana była w 1441 roku jako siedziba Smoków. Następnie była własnością Uhrowieckich, którzy wznieśli tu zamek. W XVII wieku przeszła w posiadanie rodziny Rzewuskich.ZABYTKI: Częściowo przetrwały mury zamku z lat 1590-1601, zbudowanego w stylu późnego renesansu polskiego. Zamek miał charakter zespołu warownego, składającego się z reprezentacyjnej części mieszkalnej oraz kamiennych obwarowań. Zachowała się dwukondygnacyjna basteja wraz z fragmentem przylegającego do niej muru kurtynowego, który pierwotnie był zwieńczony grzebieniem attyki. ,Urząd Gminy w Leśniowicach. Połączenia PKS z Chełmem.Wieś położona tuż nad Bugiem, od południa i zachodu jest osłonięta kompleksem lasów strzeleckich. Do wsi przylegają rozległe łąki. Są tu dobre warunki do Wędkowania i wędrówek po lesie połączonych ze zbieraniem jagód i grzybów. Piękna okolica, oddalenie od większych ośrodków cywilizacyjnych, możliwość obcowania na co-dzień z przyrodą zapewniają zainteresowanym dobry wypoczynek.Urz?,d Gminy w Dubience. Połączenia PKS z Dubienką (6 km) i Chełmem.SOBIBÓR-Wieś położona nad Bugiem, na wschodnim krańcu Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Usytuowana jest wśród lasów sobiborskich słynących z bardzo udanych grzybobrań, bogatych w jagody, maliny, zwierzynę łowną. W odległości 5 km na południowy zachód znajduje się stacja kolejowa o tej samej nazwie. W pobliżu niej istniał w czasie okupacji, od marca 1942 roku do października 1943 roku, hitlerowski obóz zagłady, w którym zagazowano i spalono około 250 tysięcy osób. Transporty więźniów kierowano bezpośrednio do komór gazowych. 14 października 1943 roku wybuchł w obozie zbrojny bunt więźniów pod dowództwem lejtnanta radzieckiego Aleksandra Pieczorskiego; około 600 więźniów wraz z przywódcą zbiegło do lasów. Po stłumieniu buntu obóz został zlikwidowany, a na jego terenie posadzono las. W 1965 roku wzniesiono na tym miejscu pomnik ku czci pomordowanych ofiar.Urząd Gminy we Włodawie. Połączenia PKP i PKS z Włodawa (odl. 11 km) i Chełmem.SOSNOWICA-Osada położona w centrum Pojezierza Łęczyńsko–Włodawskiego, w dolinie rzeki Piwonii (dopływu Tyś-mienicy), przy trasie prowadzącej z Parczewa do Włodawy. Wokół roztaczają się podmokłe łąki, rozległe lasy, liczne jeziora i stawy. W pobliżu przebiega Kanał Wieprz-Krzna. Miejscowość jest niezwykle atrakcyjna dla turystów i w przyszłości ma pełnić rolę wsi letniskowej oraz ośrodka wypoczynku świątecznego.Wieś należała niegdyś do rodu Sosnowskich, którzy w roku 1685 uzyskali dla niej prawa miejskie. Na dworze właścicieli mieszkał przez rok Tadeusz Kościuszko, z którego pobytem związana jest romantyczna historia jego miłości do córki Sosnowskiego — Ludwiki. Hetman nie zgodził się na małżeństwo i Kościuszko wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W parku podworskim rosną splecione ze sobą dwa drzewa, dąb i sosna, a legenda głosi, że jest to symbol miłości dwojga młodych. Herbem miejscowości jest biały nałęcz w polu czerwonym, godło Sosnowskich.Sosnowica zapisała się w historii II wojny światowej. 13 września 1939 roku cofające się na południe rozproszone oddziały 41 Dywizji Piechoty dowodzonej przez gen. Piekarskiego miały tu przejściowy punkt zborny. Kilka dni później, 29 września przemaszerowały przez wieś oddziały Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Kleeberga, zmierzające w kierunku Kocka. W czasie okupacji miejscowe lasy stanowiły bazę dla licznych oddziałów partyzanckich polskich i radzieckich. Za współpracę miejscowej ludności z partyzantami Niemcy przeprowadzili kilkakrotne akcje pacyfikacyjne, w czasie których wymordowali około 1500 osób i spalili 160 domów. Sosnowica została wyzwolona w dniu 23 lipca 1944 roku przez 2 Korpus Gwardyjski Kawalerii 1 Frontu Białoruskiego.ZABYTKI: Kłasycystyczny kościół z elementami późnego baroku zbudowany został w roku 1797. Wchodził on w skład założenia pałacowo-parkowego i zamykał oś kompozycyjną, na drugim końcu której wznosił się dwór Sosnowskich. Po dworze tym pozostała barokowa, dwukondygnacyjna oficyna z połowy XVIII wieku i resztki parku przylegającego do dużego Stawu Hetmańskiego. W parku rośnie stary dąb — pomnik przyrody.Siedziba Urzędu Gminy. We wsi: poczta, restauracja, schronisko młodzieżowe (czynne w sezonie) oraz liczne sklepy. Połączenia PKS z Włodawą, Parczewem i Lublinem.WOLA UHRUSKA-Wieś położona nad Bugiem, na Obniżeniu Dubienki, w pobliżu wzniesień pokrytych lasami sosnowymi. Jest stacją kolejową na Unii Chełm-Włodawa. Wola Uhruska ma status wsi letniskowej. Wiele uroku dodają jej rozległe nadbużańskie łąki, a także trawiaste plaże nad wodami starorzeczy Bugu obfitujących w ryby. Nad starorzeczem w Woli Uhruskiej zorganizowano kąpielisko. Turysta znajdzie tu doskonałe miejsce do wypoczynku. Na miejscu jest kemping oraz kwatery prywatne (w dyspozycji OST „Gromada” w Chełmie, ul. Bojowników 7, tel. 542-60). Przez miejscowość prowadzi Nadbużański Szlak Przyjaźni.Zabytki: Wiatrak z drewnianym mechanizmem pochodzący z XIX wieku. W lesie rosną dwa kilkusetletnie dęby — pomniki przyrody.Siedziba Urzędu Gminy. We wsi: sklepy, poczta, gospoda, bank spółdzielczy, Klub „Ruchu” (w klubie punkt it). Połączenia PKP i PKS z Chełmem i Włodawą.ZAGRODA-Wieś położona nad rzeką Siennicą, przy szosie prowadzącej z Chełma do Krasnegostawu. Od strony południowo-wschodniej rozciągają się rozległe łąki i liczne stawy rybne. Pobliskie wzgórze porasta spory las mieszany. Zagroda łączy się z sąsiednią wsią Żdżanne.ZABYTKI: Klasycystyczny zajazd w Zagrodzie zbudowany został w XIX wieku, murowany z cegły, ma dwutraktowe wnętrze z sienią przejazdową na osi. Kościół, dzwonnica i plebania w Zdżannem pochodzą także z XIX wieku. W kościele jest XVIII-wieczny wystrój wnętrza. Również w Zdżannem zachował się w części park, gospodarcze budynki podworskie oraz drewniana kapliczka przydrożna z XIX wieku z rzeźbą św. Jana Nepomucena.Urząd Gminy w Siennicy Różanej. We wsi: szkoła, sklep spożywczy. Połączenia PKS z Chełmem i Kras-nyms tawern.
