Giżycko, miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, kształtowało się na przestrzeni wieków pod wpływem wydarzeń historycznych i migracji. Wiele grup etnicznych zamieszkiwało ten teren, a ich wpływ można odnaleźć w opisach historii oraz w zabytkach miasta. Jedną z mniejszości, która zdecydowanie wpłynęła na kulturę Giżycka, byli Mazurzy.
Mazurzy, potomkowie polskich osadników z Mazowsza, mieszkali na terenach obecnego Giżycka i całych Prus wschodnich. Wymieszali się z ludnością pruską oraz kolonistami z Rzeszy Niemieckiej, co wpłynęło na ich kulturę i język. Według danych z 1925 roku, Mazurzy stanowili 3% mieszkańców Giżycka. W 1947 roku w mieście mieszkały 1232 osoby tej mniejszości etnicznej.
Mazurzy, wyznawcy luteranizmu, różnili się od innych ludów na tym terenie, takich jak Warmiacy czy Mazowszanie, którzy byli katolikami. Luteranizm był dla nich wynikiem wprowadzenia przez Prusów Książęcych wiary przymusowej. Mazurzy zachowywali polską świadomość narodową i tradycje, mimo wielkiego wpływu kultury niemieckiej. Posługiwali się charakterystyczną gwarą języka polskiego, składającą się ze słownictwa mazowieckiego, pruskiego i niemieckiego. Gwara ta określana jest jako mazursko-pruska.
Szlachta mazurska uległa germanizacji pod koniec XVIII wieku. Od tej pory posługiwali się zmodyfikowaną wersją gwary, odmianą tzw. dolnoniemiecką. Mazurzy służyli w armii pruskiej, w szkołach wpajano lojalność wobec króla Prus, a w kościołach modlono się w intencji pruskiego władcy. Występowała niechęć wobec wprowadzenia języka niemieckiego do szkół, co Mazurzy traktowali jako zamach na tradycję. Powolna germanizacja Mazur przez dziesięciolecia XIX wieku stała się faktem.
Pod koniec XIX wieku przeprowadzona polska akcja zaczęła pobudzać świadomość polskości wśród Mazurów. Wydawano „Gazetę Ludową” oraz „Goniec Mazurski”, nawiązywano do polskiej tradycji.
Kolejną grupą etniczną, która wpłynęła na kulturę Giżycka, byli Niemcy. Pierwsze osiedlenia niemieckie na tym terenie pojawiły się już w XIII wieku, a kolejne fale napływu zaczęły się po zakończeniu wojny trzynastoletniej. W XVIII wieku, po II rozbiorze Polski, Giżycko znalazło się w granicach Prus. Wówczas nastąpiła intensywna kolonizacja tych terenów przez Niemców. W 1925 roku stanowili oni już 77% ludności miasta.
Kultura i zwyczaje ludności niemieckiej, w przeciwieństwie do kultury Mazurów, były bardzo zróżnicowane w zależności od regionu. W Giżycku, Niemcy mieli swoje osiedla i organizacje kulturalne, takie jak chór męski Liedertafel, czy Towarzystwo Gimnastyczne Turnverein. W szkołach i kościołach nauczano w języku niemieckim, a do dziś można spotkać w mieście zabytkowe domy i budynki użyteczności publicznej z charakterystyczną dla Niemców architekturą.
Zmiany kulturowe po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej, w wyniku działań wojennych i przesiedleń ludności, Giżycko znalazło się w granicach Polski. Wówczas nastąpiła intensywna polonizacja terenów wschodnich, a także zaczęto likwidować wpływy niemieckie. Niemcy mieszkający w Giżycku zostali przesiedleni na tereny dzisiejszych Niemiec, a w zamian na te tereny przybyli polscy osadnicy z różnych części Polski.
W wyniku tych zmian, kultura Mazurów i innych grup etnicznych w Giżycku zaczęła zanikać. Język polski zdominował szkoły, kościoły i życie publiczne, a kultura Mazurów stała się coraz bardziej marginalna. Mimo to, zabytki i historia tych ludów pozostały na terenie miasta, a organizacje kulturalne działające na rzecz zachowania pamięci o tradycjach Mazurów nadal istnieją.
Ludność Giżycka pod kątem przynależności kulturowej zmieniała się i kształtowała przez wiele lat. Dziś, choć na terenie miasta nie ma już tak wielu grup etnicznych, jak przed wojną, to ich wpływ wciąż jest widoczny w historii, zabytkach i działalności organizacji kulturalnych.
Napisz nam co o tym myślisz